Tekstweergave van WFNHC_1895_01_09_0003

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

TERUGBLIK ER VOORUITZICHTEN. In eene vrij goed bezochte vergadering onzer Liberale Kiesvereenigiug „ Burgerplichthield Woensdagavond in de „ Witte Engel" mr. H. Ph. de Kanter, lid van de 2e Kamer der Staten- Generaal, daartoe uitgenoodigd door het Bestuur, eene politieke lezing over^bovenstaand onderwerp. Nadat de voorz, de heer C. A. Vriesendorp, met een woord van vriendelijke gedachtenis aan een vroeger optreden van den heer De Kanter voor deze vereeniging in de dagen van heeten strijd bij de voorlaatste verkiezing voor de Volks¬ vertegenwoordiging, de vergadering geopend had, verkreeg de afgevaardigde van Bergum het woord. Hij had zich afgevraagd, aldus begon Spr., zal ik uitgenoodigd door eene liberale kiesvereeniging: aan die uitnoodiging gehoor gevende, niet inge¬ deeld worden bij de liberalen en wat bel eekent tegenwoordig liberaal? Maar zijn aarzeling ver¬ dween toen hij bedacht, dat de wijze, waarop hij sprak en stemde, het voor niemand twijfelachtig kon doen zijn, dat, als men hem indeelde bij de liberale partij, men niet zou weten aan welke zijde hij stond. Bovendien, ging Spr. voort, is deze Vereeni¬ ging wat hare politieke richting betreft, mij lief door de candidatuur-Eerf. En daarom ... zou ik van haar kunnen zeggen, wat ik zeide van mij zeiven, indien men haar nog indeelt bij de libe¬ rale partij! En nu is het eigenaardige van den huidigen toestand, dat juist dit vragen zijn waar¬ over men twist. Dat moest niet kunnen en toch dat kan. Groen zei van zich zelf... „mijn bazuin geeft geen onzeker geluid". Doch welke toon klinkt er als gij het woord liberaal hoort? Een, die zoo onzeker mogelijk is. Is er nu niets aan gelegen, dat die toon zijn zuiver geluid van vroeger herkrijge? Is een naam niets voor een partij ? Indien, dan zouden ouden en jongen onder alle partijen niet zoo hartstoch¬ telijk strijden om het behoud van den naam hun¬ ner partij. Lohman en Kuyper, hoewel beiden schier lijn recht tegenover elkander staande, handhaven bei¬ den hun naam van antirevolutionair, desgelijks Schaepman en Haffmans elk voor zich dien van katholiek. Zie, hoe in den jongsten strijd in den radicalen bond Van den Bergh — als hij de door l'reub gewilde fusie bespreekt — in ieder geval op den naam van radicaal blijft prijsstellen. Zoo ook talloos velen, die in onze partij — en ik geloot terecht — ook al zijn zij de meest vooruitstrevende beginselen toegedaan, voor zich den naam van liberaal blijven vindiceeren, bewe¬ rende, dat die naam alleen toekomt aan hen, die, altijd het oog gevestigd houdende op de wisse¬ lende stroomiugen in onze maatschappij, met al hunne krachten zijn en bij ven hervormingsgezind, en die dat durven zijn, zonder bekrompenheid, steeds het oog gevestigd houdende op rechtvaar¬ digheid tegenover iedereen. Onzekerheid, ziedaar den kenschetsenden naam voor onzen politieken toestand. Is dit in onze politieke geschiedenis een nieuw, is het een ge¬ vaarlijk verschijnsel? Om een antwoord op beide vragen te verkrij¬ gen hebben wij achterwaarts en voorwaarts te zien. Wat leert ons een terugblik, wat een uitzicht op hetgeen voor ons ligt. Ook hier geldt het gevleu¬ gelde woord: In 't verleden ligt het heden, In 't geen is, wat worden zal. Is deze toestand nieuw ? Neen, geenszins. Spr. beweert geen historicus te zijn, maar durft toch wijzen op de toestanden van vóór 1848. Hij her¬ innert aan het niet vergeten Gidsartikel van prof. Buys: „De donkere dagen voor Kerstmis". Toen reeds begon het gistingsproces. Lohman zeide terecht, dat waar vroeger de natie verdeeld was in conservatieven en liberalen Groen haar in twee andere helften verdeelde, tegen of voor de school¬ wet, clericalen en anticlericalen, en de liberale partij, die als beginsel wilde hervorming, verliep in een schoolwets-meerderheid. Toen ontstond er bij beide partijen een dringen tot grondwetsher¬ ziening, de kerkdijken om daardoor tot school¬ wetsherziening, de liberalen om tot kiesrechther¬ vorming te komen. Beiden kregen hun zin; alleen, wat opmerkenswaardig is, de ééue met behoud van het hun eisch betreffende grondwetsartikel, de tweede met een nieuw. En de gevolgen ? Bei¬ den werkten mee tot zuivering van den toestand Maar daarom is hij nog niet gezuiverd, nog bleef bijeen in naam wat gescheiden, nog gescheiden wat vereenigd moet. Men vrage het bijv. aan de HH. Treub en Van den Bergh, beiden radicalen; waar de een fusie wil met de vooruitstrevende liberalen, omdat zij natuurlijk is, daar zegt de ander, wij hebben niets aan die vooruitstreveuden! En zoo staan wij opnieuw voor toestanden als voor '48 en in '66, voor... onzekerheid. Is dit gevaarlijk ? Reeds klinkt het „Schon da gewesen" geruststellend. Doch om couclusies te trekken, moet men minstens vragen: Is het wel even erg als vroeger of is het soms erger. Hebt gij het socialisme en anarchisme dezer dagen niet vergeten mee in rekening te brengen ? Ge¬ lijken onze toestanden niet meer op die van 1795 dan op die van '48 en '66? Hebben wij niet dezelfde uitbarsting te wachten ? Misschien, maar men kan het er ook naar ma¬ ken ! Spr. is voor zich zelf, wat ons land betreft, overtuigd, dat als men niet door weigering van uitbreiding van kiesrecht, en door het achterwege laten van flink doortastende hervormingen, het volk opjaagt tot socialisme, dit socialisme bij ons nog geen gevaar oplevert, gehecht als ons volk is ran de constitutioneele monarchie, aan zijn vorstenhuis, kalm als het is van bloed en geneigd tot berusten; over het algemeen tevreden als er eten is en niet te veel belasting; terwijl spr, een tweede reden tot gerustheid ziet in het feit, dat zelfs deze regeering verklaard heeft uitbreiding van kiesrecht te willen. Hoe lang moet echter die toestand zoo blijven, en hoe komen wij er uit ? Ziedaar twee vragen, die beantwoording eischen. Een eerste eisch is, zegt spr., men stelle aan deze Kamer geen te hooge eischen. De afgevaar¬ digde Lieftinck zei wel dat deze regeering eene ad hoe (d. i. voor de regeling van het kiesrecht), maar de Kamer eene] ad omnia (tot alles) was; maar z. i. was die woordspeling onjuist; 't is een Kamer misschien ad hoe, n.l. voor het kiesrecht, en 't is ook mogelijk ad nihil, d. i. tot niets. Immers hoe is onze regeering samengesteld ? Uil de meest heterogene bestanddeelen, alleen, naar haar eigen verklaring, hierin homogeen, dat zij uitbreiding van kiesrecht wil. En de Kamer, wie wijzen de verkiezingen aan als meerderheid. Er heerscht verwarring in de partijen, onderlinge strijd tusschen voormalige bondgenooten, zonder end. Lohman vecht met de Katholieken over pro¬ tectie, die haar willen, en op hun beurt arm in arm gaan met.... Zijl ma, den liberaal, en Tij¬ dens, den radicaal, die haar niet moesten willen. Zelfs stelden de Katholieken, in kiesrecht de vrienden dezer regeering, eene motie voor pro¬ tectie, waarvan de regeering absoluut niets weten wil. Van je vrienden moet je 't hebben ! Bahlmann, Katholiek, is tegen de door den minister gevraagde marineschepen. De Katholie¬ ken tegen de subsidie aan meisjesscholen, enz. Spr. staat er niet voor in, dat in zoo'n Kamer geen ongeluk gebeurt. Er is van deze Kamer niets te wachten dan hoogstens een kiesrechtregeling op breedereu grond¬ slag, als .... de regeering het zoo lang houdt. 1 'aarom laat de natie, laten de hervormingsge- zinden, van alle namen en kleuren, het intus- schen eens worden over een goed aangesloten pro¬ gram, bevattende de dringend noodige sociale her¬ vormingen. Bestaat daarop goede hoop ? Ja, antwoordt spr., en hij roept allen vrienden van sociale hervor¬ ming toe en speciaal aan de kiesvereenigingen: zet u aan het werk 1 Waarom niet meegegaan met Kuypers program Waarom niet met der Katholieken program ? Omdat zij hoogstens tijdelijke bondgenooten zijn. Doch er is een radicaal program eu ook een van de Liberale Unie. Spr. wil zich niet steken in de quaestie-Gerrit- sen-Treub-Friesehe Courant, of het radicaal pro¬ gram al of niet is vastgesteld; hij acht het be¬ sluit, dat het opnieuw zal behandeld worden, een gelukkig. Zij zijn eeues geestes kinderen met ons, immers sociale hervorming staat op den voor¬ grond; 't wordt een quaestie van meer of min¬ der. Daarover blijven wij dan aan den gang en dan is fusie niet meer een quaestie van enkele personen, doch van de natie zelve. Bovendien hebben wij thans, hulde aan haar bestuur, een program van de Liberale Unie. La¬ ten wij dat in onze vereenigingen, of zij aan haar zijn aangesloten of niet, behandelen. Vallen er om dat program van haar af..., het zij zoo! Juist dat geeft zuivering. Beter een minderheid, die weet wat zij wil, dan een meer¬ derheid, waarvan sedert jaren bleek, dat zij alleen wist wat zij niet wilde. Welke haar naam zal zijn? Ja, liberaal, zeg¬ gen wij, omdat zij uit haar aard liberaal is, en die naam in haar vroegste geschiedenis haar eere- titel was. Maar moet die naam verdwijnen, om¬ dat onze partij met dien naam voor eene natie, die vooruit wil, nooit meer haar oud karakter hernemen kan, dan, wat nood hoe zij heet, i zij maar hervormingsgezind is. Spreker resumeert: de toestand is niet nieuw, is noodzakelijk geworden door den loop der tij¬ den, maar een nieuwe betere zal geboren worden tot heil van heel ons volk, mits ... wij werken! Daarom de hand aan den ploeg! Na de pauze had er nog een debat plaats, waaraan deelnamen de heeren Terwogt, Sannes, Vriesendorp en Mijers, die door den spreker op zijne bekende geestige, maar teffens humane wijze beantwoord werden. Na een hartelijk en welsprekend woord van dankzegging aan den geachten spreker en een door allen toegejuicht „tot weerziens", sloot de voorz, de heer Vriesendorp, de vergadering. Schermerhorn. Wegens de vorst der laatste dagen is de aanvoer van zand voor de trambaan alhier gestaakt. De vele werklieden, die daaraan arbeidden, zijn daardoor zonder werk. Kerk- en Schoolnieuws. Ned. Ilerv. Kerk. — Naar wij vernemen hoopt de heer C. J. A. Bosch, predikant te Hoogkarspel, op 20 Janu¬ ari a.s. van die gemeente afscheid te nemen, om 27 Januari daar'anvolgend zijn intreerede te hou¬ den in de gemeente Noord-Schermer. Herst. Ev. Luth. Gem. — Tweetal te Medemblik: ds. J. J. L. Duiven dak, te Weesp, en ds. C. F. Westermann, te Wildervank. — Bij de Doopsgezinde Gemeente waren op 1 Januari j 1. 25 predikantsplaatsen vacant, als : in Friesland 12, Groningen 4, Noord-Holland 6, Zuid-Holland, Overijsel en Zeeland elk 1. In Gel, derland zijn alle vacatures vervuld. Benoemingen en besluiten. — Bij koninklijk besluit is mr. H. J. C. van Tienen, met ingang van 15 Januari 1895, be¬ noemd tot burgemeester der gemeente Zaandam, met toekenniug van eervol ontslag als burgemees¬ ter der gemeente Wormerveer. Gemengde Berichten. — Per draad kregen kapiteins van sloombooten in Friesland van sommige burgemeesters bericht, dat de bruggen in hunne gemeente gesloten wa¬ ren en zij dus met hunne stoombooten niet kon¬ den passeeren. Het doel was het ijs niet door de booten te doen vernielen. Des ondanks gingen sommige stoombooten, Dinsdagochtend koers zetten naar de Sneeket weekmarkt. Bij de gesloten verklaarde bruggen gekomen, werden deze wel geopend; liet bleek dat de burgemeester in die gemeente althans op zijn besluit was teruggekomen. Alkmaar. Aan twee veehouders alhier is door den minisiter van Binnenl. Ziken eene tegemoet¬ koming verleend in de schade door hen geleden wegens verplichte opstalling van hun vee, tenge¬ volge van het uitbreken van moud- en klauw¬ zeer onder hunne runderen. Beemster. Een huurboer uit de Beemsler dezer dagen op den gebruikelijken tijd, n.l. tegen Kerstmis, zijne pachtpenningen willende betale», werd aangenaam verrast, toen hem van den pacht¬ prijs een bedrag van ƒ 500 werl teruggegeven, als tegemoetkoming in de verliezen, welke dit jaar de boeren over het algemeeu hebben moeten lijden. Een voorbeeld, dat vele boeren, wien het tegenwoordig moeite genoeg kost het hoofd boven water te houden, ongetwijfeld gaarne door hunne landheeren nagevolgd zullen zien. — Een hoogst ernstig ongeluk is eergister¬ avond op den Delftschen weg te 's Hage voor¬ gevallen met twee passagiers, professoren aan de Polytechnische school te Delft. Met den stoom¬ tram van 8V9 uur van den Haag vertrokken de hh Snijders en Ravenck naar Delft. Op den straat¬ weg liet de heer S, die op het balcon stond, zijn parapluie vallen en verzocht den conducteur te stoppen. Deze gaf daartoe het signaal, doch nog voor dat de wagen stdstond, sprong de heer S. er af, gevolgd door den heer R. Eerstgenoemde kwam onder de wagen terecht en werd in zeer zorgelijken toestand opgenomen. De heer Ravenck werd ernstig aan de pols gekwetst. Beiden werden met het tram rijtuig naar Delft vervoerd en aldaar in het gesticht Beth-el opgenomen. ADV ERTKNTIËN. „VflOBWAAHTS". Vereeniging tot ontwikkeling van politiek leven in HOORN en Omstreken. MEETING op MAANDAG 14 JANUARI 1895, des avonds uur, in het Park te floorn. SPREEKSTER: Mevroflw Th P. B.SCBOOK, geb. H4VER. Onderwerp: DE POSITIE DER VROUW. GELEGENHEID TOT DEBAT. Entree voor de leden vrij. „ „ niet-leden lü cents p. p. — De uitgever van een te Berlijn verschijnend weekblad vertelt daarin, dat hij eenige dagen ge¬ leden in een magazijn vau speelgoed en kinder kleeding moest wezen en daar een bejaard heer, met een klein armoedig gekleed meisje aan de hand, zag binnenkomen. Het mandje met goed- koope almanakken, dat de kleine aan den arm had, en haar droevig en bleek gelaat zeiden meer dan men met woorden kon uitdrukken. De oude heer fluisterde een der winkeljuf¬ frouwen een paar woorden in het oor, de dame knikte met het hoofd en het drietal begat zich naai eene^ bovenverdieping. Het duurde niet lang of zij kwamen terug, maar met het meisje had eene groote verandering plaats gevonden. Zij had eea nieuw wollen jurkje aan en een warm mutsje bedekte het hoofd. Met een gelaat dat van vreugde straalde en een briefje in de hand, verliet het kind het magazijn, terwijl de oude heer aan de kas afrekende. Toen de uitgever nadere inlichtingen inwon, hoorde hij dat de oude heer, directeur eener bierbrouwerij, zeer vaak op dergelijke manier wrl- daden bewijst. Hij had met den eigenaar van het magazijn een overeenkomst aangegaan, dat elk kind 't welk hij medebracht, voor zes gulden nieuw in de kleeren zou worden gestoken. Van de firma kreeg het kind dan een briefje mede, waarin, om de ouders gerust te stellen, werd medegedeeld, dat een weldoener, die onbe¬ kend wenschte te blijven, voor hun kleine had gezorgd. In het vorige jaar heeft de oude heer meer dan tweehonderd kinderen een warm en goed pak kleeren gegeven. 347ste Staatsloterij. 5e klasse. Trekking van Dinsdag 8 Januari. No. 16814 ƒ 25000. „ 4085, 15205 en 15878 elk /1000. „ 11019, 16918 en 19388 elk ƒ400. „ 1218, 2855, 9136 en 13602 elk ƒ 200. „ 1138, 7982, 12639 en 13202 elk ƒ100. Trekking van Woensdag 9 Januari. No. 1389, 7168, 11597 en 15529 elk ƒ 1000. „ 5410, 16326 en 20897 elk ƒ400. „ 884 en 16740 elk ƒ 200. „ 1910, 6930, 7595, 7720, 10316, 13514 en 13813 elk ƒ 100. Trekking van Donderdag 10 Januari. No 6480, 6539 en 15555 elk ƒ 1000. „ 2124 en 6137 elk ƒ 400. „ 10 en 13385 elk ƒ 200. „ 3884, 6062, 7529, 8676. 14796, 15253, 17233 en 18496 elk ƒ100. Varkensslachterij YAN SPECIAAL ADRES van YLEESCfif AREI. HEDEN ONTVANGEN: de gunstig bekende Frankforter KNACKWORST, alsmede TRUF¬ FELWORST, Duitsche eu Haaszsche LEVER¬ WORST, TONGWORST, SAUC1S DE BOU- LOGNE, enz. In 't bijzonder maak ik attent op GALANTINE efl LEVERKAAS, zijnde een ware delicatesse. Achtend en aanbeve'end, ho'o'rn. D- DELL- firma "WINKEL & C? JÏPELDOORN, Agentuur bij dö firma Wed. N. BLOKKER, Achterstraat. H OO ft JN. Gegarandeerd zuiver AMESIKAANSCH Vleeschvoedermeel, merk „Kemmerich". Een ieder die zijn voordeel wil betrachten, ge- bruike bij het mesten van varkens en groot Hoornvee Kemericlis VtacliMilerEel". Geen kraebtvoeder dat het evenaart. Wordt sedert geruimen tijd met groot succes door hee¬ ren veehouders gebruikt. Is ook uitmuntend voor het voederen van Rund¬ vee en pluimgedierte. h Het bevordert de Melk en Eierproductie en doet de Melk in vetgehalte stijgen. Prijs f15,— per 100 K. G. te bekomen in baaltjes van ongeveer 50 Kilo. BROCHURES en ATTESTEN worden op aan¬ vrage franco toegezonden. Eenige importeurs voor Nederland: HARDERS 4 VAR ZEELAAD, te V EC tl EL. Verkiijgbaar voor Schellinkhout en Omstreken bij den heer W F. H. SPREE. te SCHELLINKHOUT. Tot wederverkoopers zijn aangesteld : D' NIEUW POORT, Groote Oost, Hoorn; Th. MEIJSSEN, Kleine Oost, „ Papillottenpapier — rollen en pakjes — hoorhanden bij P. GEERTS, Boek- en Papier- vandel, Hoorn.