Tekstweergave van WFNHC_1887_01_12_0002

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
wetsherziening, dan wil hij van toenadering niet mate bezit hij de gave, om de leerstof aan zijne in het allerminste weten en blijft hij trouw aan de leus der regeeringspartijen „alles of niets". BINNENLAND. — Het bestuur der Maatschappij tot bevorde¬ ring der bouwkunst heeft in dato 31 Dec. een schrijven gericht tot al de besturen van gemeen¬ ten in Nederland boven 10.000 inwoners, als¬ mede aan de commissarissen des Konings in iedere provincie, waarin het bij eventueele uit¬ breiding of verfraaiing zich bereid verklaart kos¬ teloos te dienen van advies, en om zoo noodig zich daarbij de medewerking te verzekeren van erkende specialiteiten, zonder eenige kosten dan die van reizen. Het bestuur verzoekt daarom in 't vervolg een exemplaar te mogen ontvangen van de bestekken der van gemeentewegen uit te voe¬ ren werken, om die weder ter beschikking te stellen van ieder, die daarvan nut zou kunnen trekken. volgde ging voor dn feestgangers op den tweeden rang bijna geheel verloren onder bet gewoel en gepraat der menigte. Jammer voor de scliööne muziek! Maar — het was een volksfeest en wij hadden er daarom vrede mede; maar dan met de be¬ nauwde atmosfeer, die zich al zeer spoedig in de — Men meldt het volgende aan de L. Ct.: j zalen begon te ontwikkelen en die mijn buurman //Ach, ging het nu maar dooien! Het is buiten j aanleiding gaf zich en zijne medelotgenooten te leerlingen mede te deelen. Op voordracht van dr. van Aken, inspecteur van het M. O., is de heer Gediking belast met de taak, om de jonge prinses in de eerste beginselen van onze taal onderwijs te geven. — Ten einde de militieplicbtigen zooveel moge¬ lijk in de gelegenheid te stellen zich de bedre¬ venheid in den wapenhandel eigen te maken, noodig otn aanspraak te kunnen doen gelden op de verkorting van den eersten oefeningstijd, is door den Minister van Oorlog bepaald: In plaatsen waar infanterie in garnizoen ligt, zal aan jongelingen van 18 tot 20 jaren desver- kiezende kosteloos onderwijs in den wapenhandel worden gegeven, voor welk onderwijs hun, mede kosteloos, de noodige wapens en munitiën worden verstrekt. De commandeerende officieren van de korpsen der infanterie zijn uitgenoodigd jonge¬ lingen, die zich daartoe bij hen aanmelden, prac- tisch en theoretisch te doen onderrichten. De commandeerende officieren van de korpsen en detachementen der vesting-artillerie zijn uitge¬ noodigd de jongelieden van 18 tot 20 jaren, die zich tot het bekomen van onderricht in den dienst der artillerie aanmelden, kosteloos in de recruten- school en in de bediening van het geschut te doen onderwijzen. doodnacht, het ijs is geen pijp tabak waard, het is zoo rot als een mispel, ieder schaatsenrijders- bond zit geschoren en iedere verdere onderneming, op Slikkerveer o. a., is in de slik gevallen of van nul en geener waarde. Marktdag en geen boeren in de stad, die anders bij menigte zouden komen afzakken met moeder de vrouw, op schaats en slede. Vertier: nergens; te verdienen: niemendal. Sneeuw ongeschikt om te arren; baanvegers op den uitkijk, maar werkeloos; tenters met we toebereide melk, maar zonder aftrek. Wat buiten te zien valt? Eenige kraaien in de toppen der boomen, die zitten te peinzen waar zij nu wel een goed maal zouden kunnen opdoen. Ging het nu maar dooien! De winter drijft den spot met de lieden, die zich willen barden tegen de koude en oefenen tot het verkrijgen van stalen spieren Een te verwachten dooi is zoo onmogelijk niet, als de wind wil ruimen. Het is in den Atlan- tischen Oceaan niet pluis, en de barometer, die op //regen en wind" staat, geeft ook daarvan reeds eenige teekenen. Als de wind naar het zuidwesten loopt komt de dooi, zonder welken geen gezond ijs meer te wachten is. — Deze week zijn door de enquête-commissie opgeroepen 37 personen uit Arasterdam, waaronder een 25-tal mannelijke en vrouwelijke werklieden, fabrieksarbeiders of bestuurders van werkliedeu- vereenigingen en drukkerijchefs. Voorts de heeren Hertogh, directeur der waskaarsenfabriek; Sanches, werktuigkundige; Sassen, directeur der postspaar¬ bank ; (Kratzenstein, fabrikant; Zicher, waarnemend schoolhoofd; Sloots, pastoor; van Nispen tot Sevenaer; van Wickevoort Crommelin en Kerdijk secretaris der Maatschappij tot Nut van 't Alge¬ meen. — De Hooge Raad heeft het cassatie beroep van F. Domela Nieuwenhuis verworpen. Per telegram ontvangen wij nog het bericht, dat in eene vergadering van Socialisten, gisteravond te 's-Hage gehouden, van Domela Nieuwenhuis afscheid werd genomen en deze verklaarde zich niet door de vlucht aan de straf te zullen ont¬ trekken. Hij hoopte op de toekomst. Zijne volge lingen beloofden de propaganda te zullen voort¬ zetten. De sociaal-democraat A. J. Belderok die zich j.l. Vrijdag niet bij den offieier van justitie bad aangegeven om zijn verderen straftijd te onder gaan, is in den avond van dien dag ten half tien ure door de politie in de 3e sectie gearresteerd. — De negen-en-veertigste algemeene vergadering van het Nederlandsch Aardrijkskundig Genoot¬ schap zal gehouden worden op Zaterdag 22 Jan a. s. des middags ten half twee ure, in het ge¬ bouw voor Kunsten en Wetenschappen, Zwarte weg te 's Gravenhage. Mr. O. J. H. Graaf van Limburg Stirum zal eene voordracht houden over: Reisindrukken van Bali, meer in het bijzonder van Boelèlèng en Bangli. — De heer F. Gediking, die belast is met bet geven van lager onderwijs aan het Prinsesje, gaat, volgens den Haagschen kouter van de Pr on. Gron. Ct., door voor den knapste van alle hoofden der openbare scholen in de residentie; in bijzondere, Plaatselijke lïerichten. Hoorn, 11 Jan. Met verwijzing naar achter¬ staande advertentie uPaardetram lloorn—Enk- huizen" meenen wij in het belang van het ver¬ keer ernstig te mogen aandringen op bijwoning van de aangekondigde vergadering op a. s. Don¬ derdag, in bet lokaal van den heer de Goede, alhier. FEESTVIERING ter gelegenheid van de herdenking van den GEBOORTEDAG van JAN PIETERSZ. COEN, op den 8 Januari 1587. Vervolg. De matinee-musicale, Vrijdagmiddag in het Park gegeven door Sonnemans stafmuziek, was druk bezocht. In de hoofdzaal was geen stoel onbezet, zoodat velen in de kolfbaan een wel wat koude maar toch goede zitplaats moesten zoeken. Het programma werd vlug afgespeeld en — hoewel er nog al luidruchtigheid was onder de talrijk aan¬ wezigen, genoten toch velen van de heerlijke- muziek. De Andante der le Syinphonie van Beet¬ hoven, door den heer W. Sonnemann, beviel ons uitnemend, terwijl de Ouverture ,/La Muette de Portici" en de Potpouri //der Bettelstudent" al gemeenen bijval verwierven. Het was een zeer geanimeerde morgen. Ook de gecostumeerden liepen in de zaal rond en stelden zich nu en dan op het tooneel. Wij hadden de gelegenheid de costumes van meer nabij te bezien en bewonderden vooral dat van Coen, hel welk geheel historisch getrouw is. Na afloop van de matinee reden eenige gecos¬ tumeerden in open rijtuigen door de stad en brachten o. a. een bezoek aan Coens geboortehuis in de Gravenstraat. Het was een opwekkend ge¬ zicht onzen //grooten burger" van voor 300 jaren met zijn gevolg zoo langs onze straten te zien rijden. Toen wij des avonds ten 7 ure de Parkzaal nog eens binnentraden, was de menschenmassa zóó groot, dat er aan het bereiken der voor ons bestemde plaatsen bijna niet te denken viel. Maar er kwamen redders in den nood, in de personen van ue commissarissen van orde, die op de meest rustige en kaline wijze orde schiepen in den chaos. Wat 'n menschen! Zaal en kolfbaan waren heide bezet" Men zat, men stond, men leunde tegen elkaar of keek smeekeud naar ein steun¬ punt uit. Wat moest dat worden? Eerlijk gezegd — aan liet feestconcert hadden de muzieklief hebbers, die in de kolfbaan zaten, niet veel. Werd de Ouverture //Mignon" ook hier door velen geno¬ ten, de entre-acle voor Oboe en 't geen verder vergelijken met crocussen, die straks zouden be¬ ginnen uit te loopen. Enkelen liepen uit, d. i. uit de zaal, toen de walm, die van het tooneel uit de verbraudingsapparaten voor een verlichting der tableaux-vivants tot ons kwam, het langer blijven bedenkelijk maakte voor de hoofd- en maagzenuwen van sommigen. commissie, niet de haar toegevoegde commissaris¬ sen van orde, dat zij door ééndrachtig samen¬ werken zulk een goed en waardig feest ons heb¬ ben bereid. Moge Jan Pieterszoon Coen nog in zijne goede hoedanigheden blijven voortleven bij het tegen¬ woordig geslacht van Hoorns burgers! Hat daartoe de opvoering van het historisch tooneelspel, waarin Coen als hoofdpersoon optreedt e'u — ^Zondag j. 1. door de rederijkerskamer „Hofdijk" werd op de plankeu gebracht, het zijne moge bijdragen, is onze hartelijke wensch. Van deze opvoering wordt hieronder afzonderlijk ver¬ slag gegeven. zoo niet blijven kon; en moeder en dochter besloten zich bij de zaak neer te leggen, waarvan het gevolg was dat Antje, na kennis met mevrouw Broirsberg gemaakt te hebben, werd gehuurd. De dag van vertrek, dat Antje de ouderlijke woning zou verlaten, was aangebroken, men kon zien, moeder leed er onder, en er ging zoo heel veel in haar gemoed om; wat had zij veel anders gewenscht, maar met den besten wil had zij 't niet anders kunnen krijgen; 't was soms of haar hart werd toegeknepen, en vele malen steeg de ver¬ zuchting uit het gepraugde gemoed: „O, God! bewaar mijn kind!" Eindelijk was het oogenblik gekomen dat Antje afscheid van moeder moest nemen, — vader zou haar wegbrengen — 't was een aandoenlijk oogenblik, doch moeder spande zich in; zij moest haar kind nog waarschuwen voor gevaren, en verleidingen. „Antje, me lieve kind", sprak moe¬ der, „het doet mij zoo zeer dat je van me weg gaat, maar kind, wat ik je bidden mag, blijf altijd op den goeden weg; nu doet het me zeer flat je van me weggaat, maar ik weet niet hoe groot mijn smart zou zijn, als ik moest hooien dat je den verkeerden weg op ging, denk er aan, in een stad is zooveel verleiding." Antje was ook zeer aangedaan, en beloofde dat zij wel goed zou oppassen, moeder moest zich maar niet zoo ongerust maken, en viel toen haar moeder weenende om den hals. Vader — de militairen man — was bij dit afscheid tusscheu moeder en dochter ook wat van streek geraakt. Daarbij had hij met ingenomen¬ heid, doch niet zonder zelfbeschuldiging, zijne vrouw, hun kind zoo ernstig en liefderijk hooren waarschuwen; hij kende 't stadsch leven, en de gevaren daaraan verbonden; hij had zijne dochter in de stad gebracht, zonder aan die gevaren te denken, of haar daarvoor te waarschuwen. Eene huivering ging hem door de leden bij de gedachten dat zijne dochter een prooi der ver¬ leiding zou kunnen worden: „Och mijn kind" zoo voegde vader er nog aan toe, „Je zult wel goed oppassen en er aan denken wat moeder heeft ge¬ zegd? 't Is in een stad weer heel anders als bij ons op 't dorp; gelukkig dat je Zondags nog bij ons kunt komen." Deze gedachten, dat Antje Zondags bij hare . M-oe moeilijk het is een tooneelstuk te schrij- Maar de groote massa bleef en bewonderde de ven onder den titel „J. Pzn. Coen," met het voor¬ goed opgestelde, goed standhoudende groepen, die nanmste uit diens leven als hoofdinhoud, bleek achtereenvolgens vóór de pauze, op de tooneelen ons 1.1. Zondagavond toen wij, als waardig slot zoowel van de zaal als van de kolfbaan, ver- van de feestviering, zaten te luisteren en te kij- schenen. ken naar 't geen door de rederijkerskamer „Hof- Waarlijk, de feestcommissie, maar vooral de dijk" ten tooneele werd gebracht. De eenvoudige heeren Gorter en Habbema zijn uitstellend ge- reden is, dunkt ons, dat, wat ons uit het leven slaagd in hunne pogingen om ook dit gedeelte van dien grooten mail met voldoende zekerheid der feestviering belangrijk en tegelijk aantrekkelijk bekend is, speelt in een vrij beperkt aantal jaren te maken. Wij brengen hun hulde voor 't geen | die hij, met een oponthoud van vier jaren hier te zij in zoo korten tijd zoo goed hebben tot stand lande, onafgebroken tusschen de keerkringen heeft gebracht en niet minder danken wij de leden der doorgebracht. Wilde men hem dus al, blijvende gymnastiekverenigingen voor de wijze, waarop zij binnen de grenzen der geschiedenis en hem ne- de gedachten der ontwerpers uitvoerden. mende op het oogenblik, dat zijn leven belan"- De tableaux stelden voor vier belangrijke ge- wekkend is, dramatiseeren, dan zou de voorstel- beurtenissen uit Coens leven: ling voortdurend een volstrekt Indisch karakter I. Zitting van den Raad van Indië op 30 Dec. moeten dragen, 't welk, zoo al niet onuitvoerbaar 1618, den belangrijken dag, waarop Coen en dan toch zeker niet zeer spannend en pakkend Raden besluiten zich tegen den vereenigden zou zijn, gelijk de term luidt, aanval van Bantam en de Engelschen tot Schrijver dezes ziet tenminste niet in hoe men aan het uiterste te verdedigen. zou moeten vangen met Javaansche en andere Indi- Voorzitter: Jan Pietersz. Coeti. Raden : sche vorsten met hunne onderhoorigen en welke taal Pieter de Carpentier, Arent Maertszn, Wil- men hun b.v. in den mond zou moeten leggen. Wilde lem Jansz., Pieter Dirksz en Frank v. d. men deze er echter eenvoudig uit laten en de Meer. I intrigue zich laten ontspinnen tusschen de Hol- II. Einde van het gevecht tusschen de Hollan- landers, van 1620 ongeveer, onderling, dan zou ders en Javanen, op 30 Mei 1619, waarhij men moeten kunnen beschikken over eene kennis Jakatra door Coen, die met zijne 8 schepen van de intieme verhoudingen tusschen de hoofd- uit de Molukken teruggekeerd is, verwoest personen, die in het groote werk van onze vesti- en de belegerde vesting ontzet wordt. Coen ging in Indië een eerste rol hebben gespeeld, bevindt zich met den staf, bestaande uit welke ons vooralsnog ontbreekt, ook al kan de P. de Carpentier, H. v. Speult en Steven hoop gekoesterd worden, dat zij eenmaal uit de v. d. Hagen op den voorgrond. onderzocht wordende archiefstukken en brieven III. Aankomst van J. Pzn. Coen te Batavia op geheel duidelijk zal worden. 27 September 1627, gereed om zijn tweede Is dit het standpunt der volstrekte geschiedenis, Gouverneurschap-Gen. te aanvaarden. Hij wordt een ander intusschen is dat der verdichting. Men kari vergezeld door zijne Gemalin, den Fiskaal volgens deze tweede methode van Coens leven iets Wintgens en gevolg en wordt door den fun- gaan maken, zonder nog de hoofdfeiten uit het oog te geerenden G.-G. P. de Carpentier verwei- verliezen. Hier in Hoorn of ruimer, in Holland be- korad, met in zijn gevolg de Raden, Jacques ginnen om te Batavia te eindigen; te Jakatra Specx, Pieter Vlack, Ant. v. Diemen, den beginnen om te Jakatra te eindigen. Wat er zoo uit Predikant Justus lleurnius en Dokter Bontius. Coen op de planken niet zou kunnen groeien, is IV. Coens' sterfbed. Het is de nacht van 20 op moeilijk te zeggen. In elk geval zou hij dan het 21 Sept. 1629. Zijn legerstede wordt om- middelpunt van een tragedie moeten worden. Dat ringd door zijne Gemalin, Dokter Bontius, vreugdelooze vau het inenschelijk bestaan, dat de Raden Vlack, Van. Raemburch, Van speelbal zijn van de omstandigheden in stede van Diemen en den Predikant Heurnius, aan ze te beheerschen, dat gedrongen worden tot da- wien hij den naam van zijn opvolger heeft den, die men zelf toch niet goed kan keuren, dat ingefluisterd. huigen onder den plicht, 't welk ons gevreesd Jammer, dat niet alle tableaux voor allen dui- en niet bemind maakt, dat blind zijn, ook voor delijk te zien waren. Zoowel de groote afstand, elke andere gedragslijn dan die wij voor waar welke sommigen van het tooneel verwijderd hield, houden, bijgevolg die eenzaamheid en die veria¬ ais de walm, welke uit de verlichtingsapparaten tenheid, — ze zijn aan Coens lotsbestemming niet opsteeg, maakten dat velen niet bij aanschou- vreemd gebleven en zoo men dit tragische in zijn wing, maar alleen in de verbeelding genoten. leven met innerlijke noodwendigheid zou kunnen Was het schier een hopeloos werk om in zulk laten voortvloeien uit zijn karakter, met tot ach- eene samenkomst het woord te voeren, de Heer j tergrond personen en zeden, zou het een schoon. Lenysson Norman, gewezen Raad van Indië en immers een waar geheel kunnen worden, medelid der voormalige Commissie voor het op- Dj heer Kroon nu, die met lofwaardigen ijver richten van een standbeeld van Coen te Batavia, zijn tol aan de feestviering wilde betalen, heeft, voelde zich gedrongen ons den held van den dag dunkt ons, noch het een noch het ander gedaan, nogmaals voor deu geest te roepen door eenige De eerste drie bedrijven van zijn tooneelspel zijn merkwaardige feiten uil den ouden, zoo roem- fictie, de laatste twee, zuivere geschiedenis. Wij vollen tijd ons te herinneren. Ook de heer Kroon, weten niet of er een „Swaen" was hier ter stede schrijver van het door de Rederijkerskamer „Hof- in 1697; wij weten wel, dat er b.v. van een on- dijk" j.l. Zondag opgevoerde tooneelspel, vroeg gelukkige liefde van Coen voor de herbergiersdoch- het woord en sprak Coen zelf, in den hoofdper- ter, historisch niets bekend is, tenzij er nog an- soon van den gebonden optocht ook nu vertegen- dere bronnen dan de algemeen bekende over den woordigd, toe in woorden, welke door Coen op vierden G.-G., bestaan. Op zich zelf nu is deze gepaste wijze werden beantwoord. fictie nog geen gebrek, mits ze volgehouden worde Toen het officieël gedeelte van dezen feestavond en de knoop, op den Roosteen gelegd, b.v. te was afgeloopen, volgde een geïmproviseerd hal. Jakatra, losgemaakt worde. Doch dit is niet het Tot diep in den nacht duurde dit opgewekte geval. Straks zijn al de Hoornsche personen dood, volksfeest. En, hoewel waarschijnlijk Zaterdag- met uitzondering van een enkelen, en blijkt de morgen menigeen met minder frisch hoofd, geheele liefdesgeschiedenis doodgebloed; te Jaka- dan gewoonlijk, aan zijn arbeid ging, allen zullen tra (4e Bedr.) en te Batavia (5e Bedr.) hooren o. i. dankbaar moeten zijn aan het Bestuur der we de bekende dingen, bij monde van de daar Vereeniging voor Volksvermaken en aan de Feest-1 optredende personen, verhalen en sluiten we met Coens dood; geheel in overeenstemming met de ouders kon zijn, had ook moeder getroost, wantl naakte historie, de stad waar zij diende was ongeveer een uur Deze vermenging heeft schade gedaan aan den van 't dorp af, en de afspraak was, dat, wanDeer totaal-indruk en, in stede van een tooneelspel met zij Zondags uit mocht, dan kwam zij dadelijk zekere logische eenheid, is het een rij tafereelen naar vader en moeder; vader kon haar dan uit Coens leven geworden, waarbij de boofdper- 's avonds weer een stuk wegbrengen. soon zelf een weinig naar den achtergrond raakt, Zoo geschiedde. Dat wil zeggen de eerste drie Heemskercks stuurman middelpunt der handeling maanden. Wat was moeder in haar schik, als zij wordt en helaas! het oude en onware verhaal, aan- hare dochter op den middenweg zag aankomen, gaande V. d. Broecks heldengedrag, ons niet en hoe genoegelijk waren de oogenblikken, in gespaard blijft. Er zit in 't algemeen te weinig elkanders bijzijn doorgebracht; jammer evenwel, schot in het stuk en wanneer we aan het laatste ze duurden zoo kort; doch hoe kort dan ook, vader bedrijf genaderd zijn, is de belangstelling, in de en moeder verheugden zich wanneer zij hunne eerste twee bedrijven gewekt, verdwenen, dochter weer eens hadden gezien en gesproken. Toch deed de heer Kroon een goed werk met En als vader zijne dochter 's avonds weer naar zijne krachten van lokale en historische kennis de stad terugbracht, en zij gearmd daar heen ten beste te geven, voor de feestviering van Zon- giugen, dan stapte hij als oud militair, in onbe- dagavond. Het kan alleen betreurd worden, dat rispelijke houding nevens haar; terwijl moeder zooveel moeite en inspanning uit een artistiek met inuig welgevallen vader en dochter na stearde oogpunt niet beter beloond zijn. Hoe aardig an- zoo lang zij maar kon. (Wordt vervolgd. ders waren sommige tafereeltjes hoe lokaal de dialoog, hoeveel voeling hier en daar met Hoorn in 1697, met de vaderlandsche geschiedenis als 1 in zijn rug, hoe gerechtigd de wensch, dat wat van