Tekstweergave van MC_1936_01_01_0005

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
MEDEMBLIHKER COÜR.MT TWEEDE BLAD Woensdag 1 Jan. 1936. Buitenlaidsch Jaaroverzicht VERVOLG d wenen" de Franchen gelooven zulks niet en wijzen >p Hitler's boek „Mein Kampf" watruit een sterk aJnti-Fransche stroming spreekt, milliarden francs wtreien voor ver¬ dediging dier grenen uitgegeven, terwijl men na 1918 een geheel mili¬ tair net om Duitscfiand heen bouw¬ de met slechts enk.de gaten daarin, o, Nederland. De Kleine Entlente, /het bondgenootschap met Polen wa¬ ren van de angst mor Duitschland het gevolg, terwijl ook het verbond met Rusland een antwoord was pp de Duitsche herbewapening. (Het verbond met Rusland is een uitwas; Europa kan daarvan geen voordeel trekken, eerder nadeel. Want Rusland is ten slotte een voor¬ post van het Oosten. Momenteel mag Stalin nog vijandig tegenover Japan staan, op een gegeven mo¬ ment, wanneer de tijd daartoe geko¬ men is en wanneer te tegenstellingen tusschen Japan en Rusland zullen zijn weggenomen, kan daarin veran¬ dering komen. Daar staan ze beide, Aziatische statencomplexen, tegen¬ over het Westen. Toen er vrees bestond, dat Duitschland zijin directen invloed in Oostenrijk ein Italië hadden in begin 1935 een overeenkomst gesloten, waarbij aan Italië in Afrika conces¬ sies werden gegeven en waarbij een garantie-verklaring kwam voor de onafhankelijkheid van Oostenrijk. Hier kwamen verschillende- moei¬ lijkheden naar voren, die echter klonden worden opgelost of op zijde gezet, gelijk zoovele van die na-oor¬ logsproblemen. Een tijdlang stonden de Italiaansche troepen aan den Brenner, maar Duitschland volgde een rustige opbouwpolitiek binnen de eigen grenzen, zij bet ook dat deze opbouw indruischte tegen het vredesverdrag. De uiterlijke verhou¬ dingen in Europa zijn rustig geble¬ ven en veroorzaken ook nu geen moeilijkheden. Het beste bewijs voor de situatie in het Avondland is wel het feit, dat de Italiaansch-Abessirii- sche beroering met al zijn mogelijke consequenties i.e. een evenrueele I taliaansch-Engelsche oorlog Duitschland tot geen enkele agress e deed besluiten. Zelfs nam Duitsch¬ land de loyale houding aan als niet meer beho-orendetotdem Volkenbond om geen misbruik te maken van de intusscben ingestelde sancties om méér dan normaal naar Italië te leveren. Het Midden-Europeeschie pro¬ bleem lijkt niet meer storend te zijn, zelfs niet in deze moeilijke dagen. Daarom kan men zijn geheele aandacht concentreeren op dien strijd tusschen Italië en A'bessinië. Deze strijd is pas in het begin; wij jbehoeven er in dit verband niet over uit te weiden, daar een ieder vol¬ komen op de hoogte is van de voor¬ naamste kwesties en gebeurtenissen en ook een ieder er voldoende be¬ langstelling voor heeft om dit gebeu¬ ren verder te volgen. West-Europa zit midden in zware economische problemen. De goud¬ landen vechten tegen de voortschrij¬ dende crisis, gevolg van de deflatie- politiek'. Frankrijk zag zich enkele weken geleden geplaatst voor een ernstige binnenlandsche situatie; ge lukkig wist de rechtsche afgevaar¬ digde Ibernegaray de moeilijkheden af te wenden door te verklaren, dat de organisatie Croix du Feu zal worden ontbonden, indien men bleef bh de gedachte, dat deze een para¬ militaire instelling was. Laval kon zich hierdoor handhaven en nu zet hii zijn buitenlandsche politiek voort, wat de Europeesche zaak1 ten goede "komt. Ook Engeland heeft zijn ver- k'iezingsmoeilijkhedein achteir den rug. Baldwin werd premier en "de huidige regeering heefl het Engel- sehe Volk: achter zich ,zij het mis¬ schien dan af en toe zware critiek zal worden uitgeoefend. Zien de Europeesche verhoudin¬ gen er, buiten de Italiaansche agres¬ sie, niet ongunstig uit, anders is dit gesteld ten opzichte van de tegen¬ stelling Oost ein West. Hier is d,e spanning vergroot. Japan wil China in autonome stukken verdoelen en de autonome gebieden komen alsdan onder Japansche souvereiniteit, gelijk Mantsjoekbe. De Canton en Nan- kiing-regeeringen verzetten zich hier tegen en ook de Wiestersche Mogend heden hebben krachtig geprotesteerd Het ziet er naar uit, dat Japan teenigermate retireert. Doch voor hoelang? Wat Japan wil, wordt uit¬ gevoerd. De Japansche politiek in China is uitgestippeld en de vast¬ houdende Aziaat zal niet spoedig zijn denkbeelden wijzigen. Zijn natuur¬ lijke voorzichtigheid behoed hem voor het nemen van risico's en wan¬ neer bet risico oïri inu te ver tie gaan, hem te groot lijkt, welnu dan treedt hij terug om later een grooteren sprong te maken. Hlet Oostersche prdbleem zal al¬ leen kunnen worden verschoven, mis ;schien voor zeer langen tijd, indien Engeland, Frankrijk en Amerika een eensgezinde Oostersche politiek gaan volgen. De zoo juist begonnen vloot- conferentie in Londen zou daarover uitkomst kunnen geven. Men gelooft in het algemeen niet aan een resul¬ taat van deze conferentie, maar men kan er een lijn uittrekken omtrent de onderlinge verhoudingen, zoodra de besprekingen verder zjjn gevor¬ derd. Ook Japan zal, naar mate er onder de andere leden eensgezind¬ heid heerscht, zijn conclusies eruit kunnen trekken. Zijn deze ongunstig voor een verder doorgaan bp den door Tokio ingeslagen weg, dan zal men een Japansch fontverandering zien, die man echter op zijn waarde imoet schatten. Het zou ©ein fout zijn te veronderstellen, dat Japan op den langen duur van zijn gekoester¬ de aspiraties zou willen afzien. Waak zjaamheid in het Verre Oosten is geboden en velem vinden het te be¬ treuren, dat aan de Philippijnen zelf bestuur is toegekend. Ziet het er in de wereld niet zoo. heel somber uit — afgezien dan van Italië's houding, waaromtrent geen voorspelling is te geven — ook de. economische conjunctuur heeft zich sterk gewijzigd. Er is vraag naar verschillende grondstoffen en naar levensbehoeften. Tiein deele is deze vraag gevolg van de oorlogspsycho¬ se, ten deele door die plaats gehad hebbende toenadering van geslonken productie aan de evenelens geslonken fraag. De vraag begint grooter te worden en verschillende restrictie¬ maatregelen beletten een vlugge uit¬ breiding van de productie. Boven¬ dien leidden de in vele landen geno¬ men agrarische beperkingsmaatrege¬ len tot een voorloopig piet op te voe¬ ren productie van agrarische pro¬ ducten, wat een reëele en meer per¬ manente prijsstijging beteëkende, ook voor vetten, waaraan een positief te¬ kort schijnt te bestaan. Men moet hier echter onderscheid maken tusschen de verschillende lan¬ den. Want de eoonom. conjunctuur- verbetering is partieel. Somtaige lan den profiteeren "daarvan niet noe¬ menswaardig, omdat zij nog geen orde op het eigen huis hebben ge¬ steld. Duitschland kampt met een crediet-inflatie en met gebrek aan deviezen. Het land kan geen grond¬ stoffen koopen en wat zij nog koopen is oorlogsmateriaal. Het binnen- 1 andsch prijsniveau stijgt er. wat de export hindert. Hoe minder export, hoe minder deviezen en. zoo gaat de bekende vicieuze cirkel verder. Frankrijk heeft binnenlandsche moeilijkheden, die van economischen /aard zijn e;n die door politiek! , niet kunnen worden opgelost. Het heeft de bekende problemen, die ook in de andere goudlanden, zooals Neder¬ land bestaan. Zij vocht tegen een niet tie bereikten aanpassing. Met 'dit al stagneert de internationale handel verder, wat voor de binnenlanidsché saneering zeer ongunstig is. Met Engeland gaat het bergop¬ waarts; alom is er opleving en dat het werkloozencijfer niet sterker is te ruggeloop en, is gevolg van de rati¬ onalisatie van de Eijgclsche industrie en het onvoldoende vooruitgaan van den buitenlandsche handel door het gebrek aan koopkracht van zijn vroe gere afnemers. In Amerika is zelfs een „bootn1"; daar gaat het economische herstel zeer vlug en de tegenstanders ervan zeggen, dat dit herstel nog verder zou zijn gegaan, indien er geen New- Deal bestond. Velen betwijfelen het, want zonder New-Deal zou er alom arbeidsonrust heerschein en met ar¬ beidsonrust is er van winst en van-, opleving geen sprake. Het jaar 1936 wordt aldaar een nieuwe presideintsverkiezings-periode De voor Roosevelt om herkozen tie worden, beoordeelt men gunstig, ter wijl de gematigde houding, die 'hij aanneemt, vermoedelijk uit verkie ziingsoverwegiingen, het herstel zal bevorderen. Vermoedelijk zullen wij in 1936 niet de ups and downs krijgen, die gewoonlijk een verkie¬ zingsjaar kenmerken. Europa wordt hoe langer hoe meer van goud gedraineerd. De goudstroom is hoofdzakelijk naar New-York gericht, alwaar meer dan $ 10 milliard of circa 45 °/o _ van de wereldvoorraden aan goud is opge¬ borgen. Deze onevenwichtige ver¬ deeling van htet goud is niet bevor¬ derlijk voor een opleving in de van goud verstoken landen De zilver- aankoopen van Amerika, bedoeld dm den hoogen prijsstand van het goud terug te drukken, leidden tot hiet ver¬ laten van den zilveren standaard door China. Hierdoor kan het land meer koopen van het 'buitenland, maar minder exporteerein. Plotseling hield Amerika op miet het in Lomdeln koopen van het aangeboden zilver, wat tengevolge had een gevoelige daling van den zilverprijs. Het geheeel jaar is er gesproken van muntstabilisatie als factor om weer welvaart in de wereld terug te brengen. Men behoeft niet te denken dat dit in de naaste toekomst zal ge¬ schieden. De landen, die hiet goed den rug hebben toegedraaid, deden dit uit overwegingen, welkte nu nog in dezelfde mate gelden. Daarin is onvoldoende verandering gekomen,- weshalve de terugkeer tot de oude onafhankelijke situatie tot de annuo-* gelijkheden moet worden gerekend. België verliet iin het begin van hiet jaar den gouden standaard. De con- junctuurgegevens laten nog niet toe om objectief een oordeel uit te spreken, of deze stap België voor- of nadeel heeft gegeven. Uit het simpele feit, dat de indexcijfers eenigsziins aan het stijgen zijn, mag men niets ten nadeelie der Belgische monetaire politiek cotncludeieren. Ten eerste is het geheele wereldniveau in opwaartsche lijn, hetgeen ook in de Belgische indexcijfers naar voren imoet koimien, doch in de andere lan¬ den is die stijging ook geschied en in vele gevallen tot veel grootere afmetingen, omdat èn deflatie èn devaluatie correctie veieischen willen groote groepen van nijvere bewoners niet aan den bedelstaf worden prijs¬ gegeven. ^ Binnenlandsch Jaaroverzicht Wanneer men zich een algiemeei- nein terugblik op het jaar 1935 ver¬ oorlooft en daarbij de Nederlanid- sche interne economische problemen aanschouwt, dan ontkbmt mien niet aan Hen indruk, dat de aanpassing aan de sterk gewijzigde en zich nog steeds wijzigende wereldverhoudin¬ gen vrij primitief geschiedt. Er zit geen lijn in hetgeen wij doen. Het H meer een samenraapsel van goed¬ bedoelde probeersels dan een deug¬ delijk opgezet systeem. Trouwens de' leider van het in 1935 ingestelde men we Ministerie van Landbouw en Vis- scherij heeft dit, wat de landbouwf crisispolitiek betreft, eerlijk bekend. Deze erkenning houdt tevens in, dat men zich aan dit onjuiste werken wil onttrekken en dat men zich een vaste lijn wil afbakenen. Daartoe idient het advies te worden afgiewach? van een sedert ingestelde staatscom- (missie onder voorzitterschap van Prof. van Loon. Elk goed streven is schoon en de billijkheid veneischt, dat men de resultaten van een 1o<£L twaardig streven afwacht. Ten opzichte van het algemeen staatsbestel is men nog niet zoover gekomen. Het eenige primitieve, wat de huidige Regeeiring op algemeen economisch gebied kenmerkt is haar iafwijzen van elke devaluatie. Zij vindt dit een onverstandig en immo- jreel experiment, dat niets den slechts- ien weinig goeds zou kunnen ver rich ten. Uit vroegere uitlatingen van verantwoordelijke regeieringsleiders mag men echter afleiden, dat wèl Tekening wordt gehouden met een gou d waard e - ve rm inhering van den gulden bij een finale wereldstabilii- satie hetgeen «enigermate vreemd aandoet, -omdat een feit niet aan mo- ialitedt wint of het plaats grijplti tij¬ dens of aan het einde van een eco¬ nomische structuurwijziging. Het geheele jaar heeft ons Minis¬ terie gevochten tegen den ongunst der tijden. Zij wil naar versobering maar zij kan die versobering piet bereiken. Haar politiek wordt door- ikruisd door talrijke tegenwerkende krachten zooals wereldprijsstijging Van voorname grondstoffen, weer¬ stand bij groepen die zich verzetten tegen het teruggaan naar eten lager 'levenspeil, de noodzaak om grootie bevolkingsgroepen door prijscorrec- ties voor ondergang te behoeden en overwoekering van het regeeringsa.p- paraat door machten, die sterker zijn dan de overheid. Men houdt vast aan leuzen; men neemt die leuzen aan als onolmstooi- telijke waarheden en de regeeriags- leiders missen het economisch in¬ zicht om die leuzen lm hun juiste gestalten te zien. Dit moest leiden tot conflicten. Dit moest het prestige van de Volks¬ vertegenwoordiging ondermijnen, want ook zij stond voor bijna niet te ontwarren verwikkelingen. In den izomer van het jaar werd eten aanval gedaan; de Regeering kwam tien val en Prof. Aalberse werd opdracht ge¬ geven een parlementair Kabinet te vormen. Eein dergelijk! Kabinet be¬ hoorde tal van jaren tot de onmoge¬ lijkheden, zoodat de pogingen van Prof. Aalberse tot mislukking waren gedoemd. - Het ministerie Colijn kwam in nagenoeg onveranderde sa¬ menstelling terug en de oude politiek' van passen en meten werd vervolgd, Er begint zich een tegenstelling te vormen tusschen Regeering en Volk en Parlement en Volk. De on¬ macht van alle partijen om uit de fcrisis te geraken leidt tot een angstig egoïsme, want het wordt geleidelijk een strijd van allen tegen alten. Hejö leidt tot het steunen van nageinoiegl alle bedrijfstakken, terwijl een ieder tracht een zoo groot mogelijk' ge¬ deelte van de crisis-buit tie. veroveren De steun aan den landbouw is nog •de meest ingrijpende van alle crisis¬ maatregelen. Het beïnvloedt handel nijverheid, scheepvaart, middenstand en consumenten, terwijl de boeren er zelf hoogst ontevreden over zijn. Sommigen krijgen een behoorlijke portie, anderen betalen meer aan heffingen dan zij aan steun terugt- ontvangen. De weg van den gering- sten weerstand is daarbij gevolgd; de producten met een invoiersaldö ikomen er het best vanaf door de uitbreiding, die daaraan van hooger- hand gegeven wordt, terwijl die hoog 'waardige agrarische producten, die grootendeels moetien worden geëx¬ porteerd, door beperking getroffen worden. Dit brengt een tegen-na¬ tuurlijke loop in ons agrarisch bestel Wij breiden 'datgene uit, wat voor onze bodem minder geëigend is en wij krimpen in wat in normale tijden juist de waarde van den grond ver¬ hoogt. Dat is ten slotte verarming, zij het ook, dat de methode een tijdelijke uitkomst geeft. Deze ver¬ arming zou moeten leiden tot daling in de verkoopswaarde van den bo|- dem, terwijl men juist het omgekeer¬ de heeft gezien, een krachtig redres, gevolg van de steun van het streven, om zijn geld in objecten te beleggen, die voor een evtentuieele devaluatie^ veilig genoemd mogen worden. Want alhoewel de Regeering geen moeite cfigedaan heeft gelaten om het discuteeren over devaluatie te (voorkomen, is de vrees voor deva¬ luatie gebleven. Af en toe kwam deze zeer sterk' naar voren; de gul¬ den lag dan zeer zwak in de markt',i het goud begon weg te stroomen en de Nederlandsche Bank moest ette¬ lijke malen den discontoschroef aan draaien. Door den wil der Overheid ;om den gaven gulden te bewaren, werden de aanvallen vrij spoedig na het losbreken, bedwongen, want de technische verdediging van den gul¬ den wordt ontegenzeggelijk bekwaam ■en deugdelijk' gevoerd. Wat natuur1 lijk geheel los staat van het vraag¬ stuk of het devalueeren verstandig genoemd mag worden of niet. Het laatste woord daarover is nog n'Tet gesproken. De regeering beseft dat sommige factoren naar beneden moeten wor¬ den aangepast, m.a.w. dat deze in overeenstemming gebracht moeten worden met de gestegen koopkracht van oinze valuta, ook wanneer 'de natuurlijkte krachten het tegenover¬ gestelde trachten te bewerken. Dit leidde tot het indienen van 'het vaste- lasten ontwerp en van de voorstellen om tot een billijkte pachtregeling te kiomen. Tevens werd de hypotheek- problemen voor huizen etc. onder de loupe worden genomen. Krachtig werd echter niet ingegrepen; er ont¬ stond weifeling in alle betreffende k'ringen, wat tot gevolg had het stag neeren van het uitleenen van geld op langeren termijn. Dit beïnvloedde weer de bedrijvigheid op bouwge!- bied en deed de. werkloosheid toe¬ nemen. De verschillende aanvallen op den gulden ein de daaruit gevolgde dis¬ conto verhoogingen maakten tevens een einde aan de lage rente en aan het gemakkelijk kunnen convertee- ren van publiekrechtelijke leeningen. Een tijdlang kwamen de 3V2 pCt. bbligaties in trek; deze tendenz be¬ hoort echter weer langen tijd tot het verleden, want ontlangs kwam de Provincie Noord-Holland met een 4i/2 pCt. emissie aan de markt tegen een uitgiftekoers van 99 °/o. Met kracht werkt de Regeiering /aan het in evenwicht brengen der toegrooting, doch de dalende rijks¬ inkomsten en de stijgende uitgaven jsturen alle pogingen in den war. Meende de Overheid destijds het zonder belastingverhooging te kun¬ nen stellen, ooftd deze lofwaardige; neiging kon niet worden volgehou¬ den. De belastingschroef moest wor- gedraaid: de korten tijd gedreid heb¬ bende opcenten op de omzetbelas¬ ting werden echter teruggenomen. Deze omzetbelasting is een der erg¬ ste tegenvallers voor de Regeering geweest, ook uit moreel oogpunlt, want daaruit blijkt ten duidelijkste, Tusschen de Streep We zijn aan het jaar-eind en we werpen een blik terug op het jaar dat verdween. Neen, ik ga u geen jaaroverzicht geven, stel dat ik' het kon, doch als vanzelf denk ik aan één zaak, welke met 31 December 1935 verdwijnt: ons gemoedelijk Me- l5>demblikker Lokaaltje, dat op 2 5Nov. 1887 voor het eerst hier aan¬ kwam. Zoowel ten opzichte van per¬ sonen-vervoer als vervoer van land- bouw-producten is ons treintje betee- 'nisvol geweest. Op 2 Nov. 1927 dacht een Comité er aan, het 40-jarig bestaan feestelijk te herdenken, doch het Bestuur stel¬ de er meer prijs op, een herdenking over nog 10 jaar te doen plaats heb¬ ben. Ook dat is al weer van de baan: ons Locaaltje mocht de 50 niet haten, helaas. Straks reizen we allen per auto¬ bus en we zullen er ons maar weer bij aanpassen; de geriefelijkheidl zal worden betracht — (en mochten we onverhoopt weer ijs-wegen krijgen, men zal voor strooiing zorgen, 200- dat de bussen veilig kunnen rijden en vertrek en aankomst geen sto¬ ring zal ondervinden. Met de bteste wenschen voor el¬ kander gaan we 1936 maar w,aer in. p. f. A—Z ■hoe weinig inzicht de Regeering had op d en invloed van de crisis-maat- kegelen op het verkoopiein van heti (economische leven. l>e middenstand begint zich te roeren; zij beseft, dat hij een belang¬ rijke plaats in de samenleving in¬ neemt, mits hij zich ook weet aan te passen aan de nieuwe verhoudingen. Het winstbejag moet op de tweede plaats komen ein de hoofdzaak moet worden gelegd bij het leveren van deugdelijke waar tegen de laagst mogelijke prijzen. Eerst dan kan zij zich beter verzetten tegen zijn be¬ lagers, de coöperaties, de groote warenhuizen. Verschillende mistoe¬ standen dienen te worden weggeno¬ men en zijn reeds gedeeltelijk uit de wereld geruimd. Wij noemen onder onjuiste middenstandsverhoudingen de unfaire concurrentie, het cadeau¬ stelsel (de banning hiervan is op -het doode upnt aangeland door het advies van den Nijverheidsraad) de onlogische en onredelijke uitverkoo- pen en opruimingen (waaromtrent een wet is aangenomen, die in de practijk moet bewijzen, deugdelijk te zijn), terwijl het probleem -der ves- tingseischen door de Regeering on¬ der de oogen wordt gezien. De Over heid is het eens over vakbekwaam¬ heid en voldoende kapitaal als ver' 'eischten voor een wettelijke midden¬ standsregeling; over de behoefte- kwestie daarentegen verschilt men nog van opvatting. Het gevaar im¬ mers dreigt van verstarring van prij zen en van onlogisch exclusivisme. De be hoef te-kwestie is tenslotte een onderdeel der ordening. Hieromtrent verkeert men nog in twijfel; tegen¬ over felle voorstanders van ordening 'staan even felle tegenstanders zoodat het probleem nog niet afdoende is opgelost. De Regeering diende des¬ tijds het wetsvoorstel op het verbin- dendverklaren van onderneniingens- overeenkomsten in, welk voorstel in¬ tusscben tot wet werd verheven. De belanghebbenden moeten zélf eerst tot deugdelijke overeenstemming ko¬ men alvorens de Regeering van haar verkregen recht gebruik maakt. En¬ kele ordeningspogingen zijn reeds gedaan; van een geslaagde ordening is momenteel nog geen sprake. En¬ kele bleken een mislukking en nog niet voldoende rijp voor een derge¬ lijk ingrijpen. De Regeering heeft den midden¬ stand aan crisiserediet geholpen; deze hulp echter bleek, ingevolge de /getroffen bepalingen, nog onvohioen de efficient. Tevens stelt de Regee¬ ring een credietgarantie voor aan de ze-er kleine middenstanders, die noch vallen onder het gewone midden- stand s-ban kcrediet, noch onder het regeeringscrediet. De behoefte wordt meer en meer gevoeld aan crediet Voor credietwaardige, doch niet cre- diet-bevoegde middenstanders, nu de economische krachten meer en meer ide menscben naar den middenstand slingeren. Trouwens de richtlijn van den nieuwen Minister van Economi¬ sche Zaken, Prof. Gelissen is het scheppen van werkgelegenheid in de kleinere * industrie via eoonomisch- technologische instituten en regiona¬ le industrie'banken. De meenmgen hieromtrent zijn verdeeld ; tegenovef Ivioorstanders, ,die hierin een practi- sche werkverruiming zien staan ernstige tegenstanders, die van deze politiek niet het minste succes ver¬ wachten. Minister Gelissen gaat met zijn arbeid in deze richting verder