Tekstweergave van HK_1945_06_01_0002

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
(E)e €tigelsclie In Memoriam Dokter Samuel Wytema. emocra tie ,,Hif was de spil van in West Friesland het artsenverzet ' * Over de theoretische en prac- * tische beteekenis van het be¬ grip democratie kan men van mee¬ ning verschillen, maar de kracht van de Britsche democratie trekt (och wel sterk, de aandacht. Midden in de felste oorlogsjaren, die ook Engeland zelf niet hebben gespaard, leverden pers en parlement critiek op de Regeering en haar oorlogsbe- leid. Nauwelijks had Churchill den oorlog gewonnen, of, als gevolg van politieke verwikkeling — werking van het democratisch staatsbestel! — trad Churchill af! Zijn kabinet was de laatste vijf jaren inderdaad een coalitie-kabinet, waarin de drie groote partijen zaten, tot welke het partijwezen in Engeland .zich prac- tisch bepaalt. Nu is er een over¬ gangskabinet, dat alleen uit Conser¬ vatieven bestaat; Churchill blijft premier, Eden minister van buiten- landsche zaken, de groote lijn gaat, natuurlijk, door tot na de verkiezin¬ gen van 5 Juli. Dan rekent Labour op winst onder den invloed van de hernieuwde betrekkingen met Rus¬ land, dat zoo zeer tot de catastrofale nederlaag van het nazi-regiem heeft bijgedragen. Daarnaast staat, dat Engeland onnoemelijk veel te dan¬ ken heeft aan de talentvolle energie van den conservatieven Churchill. Al met al is het een bc» vijs voor de kracht van de Britsche democratie, dat het land, na vijf ernstige oor¬ logsjaren en nog in zwaren strijd gewikkeld met Japan, de kracht¬ proef van algemeene verkiezingen voor zijn volksvertegenwoordiging kan doorstaar! VOOR DE ZIELERUST VAN ONZE HELDEN. Als openlijk dankbetoon jegens degenen die voor onze vrijheid hun leven hebben gegeven, zal op bisschoppelijk voorschrift in alle kerken en kapellen van het bisdom Haarlem — voor zooverdit nog niet is ge¬ schied —■ een plechtige Mis van Requiem worden opgedragen vbor de zielerust van al degenen, die in den strijd voor ons va¬ derland en onze koloniën het offer van hun leven hebben gebracht. Op Dinsdag 29 Mei is in de Kathedraal te Haarlem de pon¬ tificale Requiem-Mis gezongen. ONZE VOLKSHUISHOUDING In het Zuiden des lands werd door den chef van den staf Militair Gezag bij verordening van 15 November 1944 ingesteld een College van Algemeene commissarissen voor Land¬ bouw. Handel en Nijverheid. Aan dit col¬ lege, 'onder voorzitterschap van prof. dr. J. E. de Quay, werd de zorg voor de eigen volkshuishouding opgedragen, in afwachting van een weder normaal functioneeren van het Departement van Economische Zaken en zijn diensten. Het college heeft uitgebrei¬ de bevoegdheden gekregen fc'oor het op gang brengen van het economisch leven. Beslissingen van principieelen aard oFin de toekomst reikende beteekenis worden over¬ gelaten aan den minister. Als officieel voorlichtingsorgaan van het college wordt uitgegeven de ,,Gids voor het bedrijfsleven''. Uit de mededeelingen in het ons toegezonden eerste nummer van dit blad dat ook boven de rivieren gaat ver¬ schijnen, blijkt, dat de bevoegdheden van het College eveneens over de laatst bevrijde provincies zullen worden uitgestrekt. Dit College, met zijn klaarblijkelijk tijdelijk karakter, staat geheel naast en los van de publiekrechtelijke zelfstandige organisatie van het bedrijfsleven, welke werd gesticht door de commissie Woltersom. Wel treffen wij ln de opsomming der afdeelingen van de twee door het. College gevormde commis¬ sariaten namen aan van functionarissen uit de Woltersom-organisatie. QiWuJlujdtiejr^^ TWEE INPLAATS VAN 1 LITER MELK De Directeur-Generaal van de Voedselvoor¬ ziening maakt bekend, dat het in het voor¬ nemen ligt, met ingang van 3 Juni 1945 we¬ derom eest bon van het A-inlegvel aan te wijzen vdor het betrekken van melk gedu¬ rende de week van 3 Juni tot en met 9 Juni. In verband hiermede wordt de geldigheids¬ duur vafi de bon A 03 (inlegvel) terugge¬ bracht van 9 Juni tot 2 Juni 1945. Het publiek dient derhalve de aangegeven hoeveelheid melk (2 liter per bon) geheel ln de week van 27 Mei tot en met 2 Juni 1945 af te nemen. MEDEDEELINGEN VAN DE PLAATSE¬ LIJKE DISTRIBUKTIE DIENSTEN HOORN, WOGNUM EN ZWAAG De aandacht wordt nadrukkelijk gevestigd op het volgende: le. Nieuwe bonnen, welke bekend gemaakt 'zijn in de Amsterdamsche bladen, gelden niet voor Hoorn en omgeving. Hiervoor wordt verwezen naar de plaatse¬ lijke bekendmakingen m de Hoornsche cou¬ ranten. 2e. De nieuw aangewezen bonnen mogen niet vooringeleverd worden, tenzij dit vermeld wordt bij off. bekendmakingen. 3e. De bonnen worden niet meer verlengd, tenzij dit officieel bekend gemaakt wordt. 4e De officieele inleveringslij sten voor bonnen zullen voor de kringen Hoorn, Wognum en Zwaag in de Hoornsche kranten bekend gemaakt worden. Voor de H.H. Detaillisten wordt er de aan¬ dacht op gevestigd, dat zij in de week van 27 Mei tot en met 2 Juni een voorraad- opgave moeten inleveren van hun goederen in natura. Hiertoe wordt verwezen naar de openbare kennisgevingen /• Op de tweede Juni 1944 viel Dr. S. Wytema te Westwoud door de hand van .een laag- hartigen sluipmoordenaar. Wel zelden zal een bericht de gemoederen der West-Friezen zoo geschokt hebben .als dat van deze laffe moord. Immers, Dr. Wy¬ tema was een geziene figuur in West-Fries¬ land; gezien bij zijn patiënten, die in hem dep „geneesheer uit roeping" hebben ver¬ loren; gezien bij velen in .wijde omtrek, die op een of andere wijze met hem in aan¬ raking kwamen; gezien vooral bij zijn col¬ lega's, die in hem zagen de verpersoonlij¬ king van hun ethische beginselen. Sam Wytema was een figuur. Waar de ethische principes van zijn , offi¬ cium nobile"' in gevaar kwamen, stond Dr. Wytema op de bres. Was het dan wonder, dat hij een belangrijke rol kree2 toebedeeld in het verzet der Ke- derlandsche artsen tegen de ideologie van het Nazi-regiem? Wytema heeft die taak volbracht met een ijver, die steeds ons aller bewondering zal blijven afdwingen. Zijn enthousiasme zijn geest van verzet werkten aanstekelijk op zijn ambtsbroeders. Hij was dan ook de spil van het artsenverzet in West-Friesland. Door verraad viel hij op 21 April 1942 in handen van de Gestapo. Maar de scherpste verhooren van den gluiperigen Gestapo- rechercheur Zernikow konden de Nazi's niet de zwakste draad in handen geven van het uitgebreide net, dat de artsen over geheel Nederland hadden gespannen om de ideëele belangen van hun beroep te beschermen. Men heeft Dr. Wytema dan ook maar weer spoedig naar huis gestuurd. Zijn arrestatie had hem niet afgeschrikt. Wel werden voorzorgsmaatregelen genomen, maar het werk werd voortgezet. Behalve voor de artsen werkte Dr. Wytema voor ieder, die in zijn omgeving was onder¬ gedoken Spionnen, in dienst der Geallieer¬ den. wisten zijn woning te vinden, wanneer zij ïn moeilijkheden zaten. Bij zijn patiënten hield hij den geest van verzet wakker. Was het wonder, dat zóó'n strijder de haat opwekte van het NSB-gebroed in West- Friesland, dat hij zoo krachtig bestreed? Had men hem te lijf gegaan met open vi¬ zier, we hadden het kunnen begrijpen. Maar kan men zich iets lagers, iets gemeeners, iets gluiperigers indenken dan het naar bui¬ ten lokken van een geneesheer in de uit¬ oefening van zijn beroep met het doel hem een kogel door het hart te jagen? Oh, laaghartige moordenaars, wat moet uw straf zijn? Wij zijn er zeker van. dat deze onmenschen zullen worden opgespoord en hun gerechte straf niet zullen ontloopen. 6 Juni 1944 hebben wij hem begraven. Het medeleven was indrukwekkend. Dr. Wytema, gij waart de steun voor uw vrouw, een voorbeeld vooi uw kinderen, maar vooral een schitterend voorbeeld voor den Nederlandschen arts. die in u de ver¬ persoonlijking zal blijven zi3ii van alles wal goed is in het wezen van een goeden dokter. Hoorn, 1 Juni 1945 BAESJOU Naar wij vernemen, zullen dr. Appelboom en dr. Romeyn Zaterdagmiddag om 3 uur namens de doktoren van West-Friesland een krans leggen op het graf van dr. Wytema te Westwoud. Ohs 0feld De geldcirculatie zal te zijner tijd door de Regeering worden gesaneerd. Ze zal daarbij geen onderscheid maken tusschen de oude, door de bezetting uitgegeven biljetten en de door de Regeering zelf uitgegeven nieuwe biljetten. Evenmin zal verschil gemaakt mort den tusschen groote en kleine cour pures. Echter blijven de bankbiljetten van f WOO.— en ƒ Ó00.— voorloopig ongeldig. Ze mogen niet tegen andere biljetten worden ingewisseld. Help de Re g e er i n g door niet meer geld in uw zak, uw kas of thuis te bewaren dan U voor Uw persoonlijke of zakelijke uitgaven noodig hebt. Breng het overige evenals vroeger naar de Bank of Spaarbank. Des te eerder is de landshuishouding weer vlot. — De ex-burgemeester van Amsterdam, E. Voüte. vroeger raadslid te Bergen, die aan¬ vankelijk huisarrest had. is thans opgesloten. ZILVEREN PRIESTERFEEST VAN PASTOOR MOL TE WESTWOUD Maandagavond tegen zeven uur had heel katholiek Westwoud de vlag weer uitgesto¬ ken nu ter eere van den pastooi. den Zeer Eerw Heer J. Mol die den volgenden dag zijn 25-jarig priesterfeest ging vieren Aan de rand van zijn parochie werd hij inge¬ haald door het fanfarecorps en herauten te paard waarbij de wnd. burgemeester, de heer Middelhof, den jubilaris verwelkomde. Vele parochianen hadden zich voor hun huizen opgesteld om hun pastoor te kunnen begroeten die zich vervolgens met het kerkbestuur en de feestcommissie naar de kerk begaf. Hier werd een kort lof gehou¬ den en den jubilaris begroet door den Wel Eerw. Heer Slijkerman, professor aan het seminarie Hageveld. die den pastoor namens de geheele parochie feliciteerde. Den vol¬ genden morgen werd de; plechtige H. Mis uit dankbaarheid door den jubilaris zelf opgedragen met assistentie van de WelEerw. Heeren Slijkerman en van Baar. De feest- predicatie werd gehouden door den Zeer Eerw. Heer Bonekamo, pastoor te Hem- Venhuizen, een vriend van den jubilaris, die diep doordrong in het wezen van het priesterschap en daarna een persoonlijk woord tot pastoor Mol richtte. De H. Mis zelf werd op speciaal verzoek van den ju¬ bilaris met volkszang opgeluisterd en het moet den pastoor wel zeer ontroerd hebben dat alle aanwezigen voor zijn intentie tot de H. Tafel naderden. Na de H. Mis werd op sublieme wijze door een gemengd koor een bekende pries¬ tercantate ten gehoore -gebracht. Des mid¬ dags was de beurt aan de kinderen, die hun pastoor in de tuin van zijn pastorie kwa¬ men huldigen. Onder de zeer druk bezochte receotie werd o.a. een bloemstuk aangeboden door den commandant van District III namens de NBS als waardeering voor de vele dien¬ sten door Pastoor Mol aan het illegale werk bewezen. Vooral van de kant van de jon¬ geren, die evenals alle parochianen Zondag hielden, was er veel belangstelling voor de voetbalwedstrijd Westwoud—Studenten. Het feest werd besloten met een liturgisch spel en een plechtig Lof. waarna de jubilaris zelf het woord voerde. Alle hulde en dank bracht pastoor Mol over aan God, aan wien hij alles verschuldigd was. Tevens vroeg' hij zijn parochianen als geschenk hem hun trouw en gehoorzaamheid te blijven bewij¬ zen. vooral ook in verband met het vereen i_ gingsleven dat weer opgebouwd en voort¬ gezet moet worden. Als stoffelijk geschenk was den pastoor een bedrag in geld over¬ handigd. N.V.H.-inzameling Spanbroek Aangemoedigd door het buitenge¬ wone succes der voedselinzameling. wordt door de N.V.H.-comité's in het District Spanbroek, Woensdag 6 Juni een lijstcollecte gehouden, waarvan de baten weer ten goede zullen ko¬ men aan de slachtoffers van oorlog en bezetting. De voedselinzameling heeft bewezen, dat het Nederland- sche volk zich van zijn taak van hulpverleening compleet bewust is. De verwachtingen van den kant van het N.V.H. zijn dan ook hoog ge¬ spannen. Geeft met milde hand. De behoeften zijn zeer groot. DE HAVEN VAN ROTTERDAM ls in ai- wachting van de binnenkomst van twee Amerikaansche Liberty-schepen, geladen met levensmiddelen. IN HET MIJNBEDRIJF in ons land is de Regeering met de vakorganisaties tot over¬ eenstemming gekomen over de pensioenen en over de regeling der bedrijfsorganisatie. LEIDENDE FIGUREN uit de R.K. Staats¬ partij hebben te Amsterdam een bijeen¬ komst gehouden, waarin de eensgezinde wil tot uiting is gekomen om het katholiek ver¬ band in het staatkundig leven weer energiek op te vatten. PRINSES JULIANA heeft bloed afgestaan voor een ernstige patient te Amsterdam. Zij had dit in Canada reeds zeven maal gedaan. EEN HERSTELLINGSOORD voor oud-ille¬ gale werkers is gesticht in de bekende bui¬ tenplaats Kareol te Aerdenhout bij Haarlem. Directeur E. J. M. Stumpel; hoofdredacteur H, N. Smits; gewestelijk redacteur Frans Otten, verantw. voor de advertenties C. Luttikhuizen; druk: drukkerij Noordholland Uit het buitenland teruggekeerde Hoornsche verwanten Het bewogen verhaal van luitenant Frederiks Verschillende verwanten van Hoornsche families zijn de laatste dagen uit het buiten¬ land teruggekeerd. Zoo de heer H. Frederiks, luitenant van het Ned. leger, uit Neu- Brandenburg, de heer J. Groot, zoon van den banketbakker Groot van het Nieuwland, die vier jaar dienst heeft gedaan op een Ned. torpedoboot in den Pacific, de heer P. van der Lee. sergeant van het Nederlandsche leger teruggekeerd uit het kamp in Tsjecho Slowakije en de heer G. C. Sloof uit Alkmaar, schoonzoon van den heer Doornbosch vaji de gemeentesecretarie alhier, die gisterenavond uit het concentratie kamp Dachau is teruggekomen. De heer Sloof, wiens vrouw sinds gerui- men tijd bij de familie in Hoorn vertoefde, was chef van de afd. landbouw van het Ge¬ westelijk Arbeidsbureau te Alkmaar. Hij deed daar veel illegaalwerk, hielp onder¬ duikers en hield veel menschen van den slavenarbeid in Duitschland terug, tot hij tenslotte tegen de lamp liep. Einde 1943 is hij, na Weteringschans en Vlught in het kamp te Dachau terecht gekomen. Hij heeft sindsdien in verschillende kampen gezeten, o.a. in den Elzas en Tirol, daar was het heel slecht. In Dachau teruggekeerd, is hij daar op 30 April jl. door de Amerikanen bevrijd. Hij is. met een groep anderen, per autobus, gekleed in SS-uniform (!) in Eindhoven aangekomen daar goed ontvangen en giste¬ ren doorgereisd naar Alkmaar. Daarvandaan heeft de illegale organisatie hem bij vrouw en familie in Hoorn thuis gebracht. Apollo, dat op route was in verband met een sere¬ nade aan het gouden bruidspaar Molenaar in de Noorderstraat, heeft den heer Sloof een muzikaal welkom bereid en de padvin¬ ders, die een kampvuur hadden gehad op den tuin van den heer Oortman Gerlings, hebben voor den behouden thuisgekomen Nederlander gedefileerd. Een onderhoud met luitenant Frederiks te Hoorn, Hedenmorgen mochten wij ten huize van de familie Droog een onderhoud hebben met den heer H. Frederiks, tweede luitenant van de infanterie van het Nederlandsche leger die 15 Mei 1942 in krijgsgevangenschap naar Duitschland werd gevoerd, een maand na zijn huwelijk met mej. Droog. Aanvankelijk ging de reis, met 2000o fficieren in totaal, naar- Neurenberg, waar voedsel en verple¬ ging in een oud S A.-kamp zeer slecht wa¬ ren Er was een aalmoezenier voor de gees¬ telijke verzorging, die eenmaal per week een stille mis mocht lezen maar geen per¬ soonlijk contact met de gevangenen mocht hebben,zooda er ook geen gelegenheid was tot biechten e.d. In Augustus 1942 vertrok men naar Stanislau in Polen; de legering was hier iets beter, de voeding slecht. Men leefde op de pakketten van thuis, die soms met opzettelijke vertraging werden uitge¬ deeld, zoodat er veel bedierf, en op de pak¬ ketten van het Roode Kruis die nog on¬ regelmatiger werden doorgegeven. Er werd veel gestudeerd en aan sport gedaan en.... aan ontvluchtingspogingen. Sommigen luk¬ ten. anderen niet. De heer Frederiks weet te vertellen van den marine-officier Honoré Naber zoon van den vroeger en leeraar aan do H.B.S. alhier, die vluchtte, zich lang wist te vermommen als Roemeen, veel mee¬ maakte eindelijk ontdekt werd en toen — gelijk alle vluchtelingen, die gegrepen wer¬ den — met de noodige straf weer in het kamp terugkwam: hij maakt het nu goed en wordt bij zijn familie verwacht. Tn Januari 1944. toen de Russen aan het Oostelijk front oprukten, werd het kamp verplaatst naar Neu-Brandenburg. Den dag te voren zijn er nog verschillen ien ont¬ vlucht, o.a. schout-bij-nacht Doorman; het transport geschiedde in drie deelen. eik van 700 man. Ondanks de zeer zware bewa¬ king zijn 165 manontvlucht. Enkelen zijn er in de concentratiekampen terecht gekomen eenigen in Hongarije en weer uttgelBverd, eenigen in Engeland, maar het gros is ge¬ pakt en met straf weer opgesloten in het kamp. Een der ontvluchten werden berde hetnen afgereden, bij de operatie werd ge¬ assisteerd door Bernard Schermer, die als semi-arts werkzaam was te Neustrelitz. In Neu-Brandenburg kwam men in een kamp zonder meubilair, zonder licht zonder wa¬ ter! Maar veel ongedierte ! Na enkele maanden kwam er eenige ver¬ betering. Driehonderd hoofdofficieren wer¬ den in Juni 1944 naar een kamp in Zuid- Duischland overgebracht, als kampcomman¬ dant fungeerde generaal N. Carstens, die eenige maanden later aan een beroerte overleed. Bezoeken van en klachten bij den Zweedschen gezant over de slechte toestan¬ den in het kamp richtten niet veel uit. Wel was de geestelijke verzorging beter, even¬ als trouwens al in het kamp Stanislau. Er mocht biechtgehoord worden en we hadden vertelt de heer Frederiks, zelf een kerkin¬ richting en altaar gemaakt met zelf ge- schilderoe paramenten. Ook in Neubranden, burg werden de rioodige ontvluchtingspo¬ gingen gedaan. Er was een heele onder- grondsche organisatie werkzaam, met val- sche papieren valsche stempels, en we hadden ook een eigen berichtendienst. Eerst één radiotoestel, zelf gemaakt van Bayer-buisjes en gesmokkelde lampen, la¬ ter beschikten we over zeven toestellen. We gaven een geheim krantje uit soms drie maal per dag. vooral toen later de toestand zoo gespannen werd. Tojen de Russen het offensief over den Oder begonnen, willden de Duitschers het kamp in Westelijke rich¬ ting verplaatsen, maar onder leiding van onzen nieuwen commandant, kolonel van Aller, weigerde het kamp en bloc. Op 26 April kregen we weer bevel te vertrekken we moesten in 5 dagmarschen naar de El- te! Er vielen harde woorden, er werd weer eenstemmig geweigerd en met sabotage ge¬ dreigd. Toen vertrokken de Duitschers zelf, op een kleine bewaking na. Het kamp werd voor alle eventualiteiten in staat van ver- dedgng gebracht, en op 28 Aprl naderden de Russen. De tanks kwamen op 7 km. afstand, de moffen gaven zich aan ons over, een an¬ der deel ging er vandoor. Nederlandsche of¬ ficieren namen de bewaking op zich. Des avonds om half twaalf kregen we na de melding van een Servischen uitkijkpost, out de Russen in aantocht waren, contact met de Russen. Maar eerst moesten we ons dekken voor het vuren van de groote T 34 tanks! De eerste Russische patrouilles trof¬ fen ons in dekking in de schuilloopgraven aan Wij konden hun toeroepen, dat we Hol- landsche officieren waren — we hadden een tolk bij ons — in krijgsgevangenschap in een kamp hier, toen.... kwamen ze naar ons toe en omhelsden ons. Het was een zeer hartelijke begroeting, temeer daar de Rus¬ sin spoedig te weten kwamen, hoe de Ne¬ derlandsche officieren door clandestiene voeding en andere verzorging zeer veel hadden gedaan voor de zieke Russen (in het soldatenkamp *iet veel nationaliteiten, dat ook bij ons was) en welke Russen door de Duitschers volkomen verwaarloosd wa¬ ren. De Russische troepen moesten met zwaar geschut de laatste Duitsche weer- star.d breken, hetgeen tot gevolg had, dat de stad plat geschoten werd. De verple¬ ging werd onder patronage van de Russen beter. Er werd vleesch meel en ander goed eten voor ons gevorderd, zoodat we er al¬ len in een paar weken weer bovenop wa¬ ren. We hadden inusschen contact gekregen met 300 Nederlandsche arbeiders en namen ook 14 Nederlandsche vrouwen uit het kamp van Ravenbruch op. Er werden ver¬ schillende sportwedstrijden gespeeld, waarbij de Nederlandsche kleuren werden hoogge¬ houden. Op Donderdag 24 Mei des avonds om 7 uur kregen we bericht, dat om acht uur ons halve kamp zou vertrekken, de andere helft den volgenden dag. In eenige dagmar¬ schen ging het per auto en per trein naar de Nederlandsche grens, via Glanerburg naar Enschedé dan naar Weert, daar ont¬ moette ik v d. Lee. die uit Tsjecho Sljwa- kije kwam. De tocht door het eigen land was onvergetelijk. Overal werden we har¬ telijk ontvangen, overal zagen we vlaggen en oranje, dat was allemaal onvergetelijk voor ons. die drie jaar lang niets van dat alles hadden mogen zien, zoo eindigde lui¬ tenant Frederiks zijn verhaal van een be¬ wogen periode in zijn militaire loopbaan. IN HET VERRE OOSTEN heeft de geallieer¬ de luchtmacht gisteren de luchtaanvallen op militaire doelen in Indo-China, Formosa en de kust van Borneo voorgezet. — Een NSKK-man. B. M. uit Alkmaar, thans gevangene in het NSB-kamp. zag kans tijdens het transport van Castricum, waar hij moest werken, naar Alkmaar, van de auto te springen. Zijn vrijheid duurde niet lang; de B.S. wist hem weer te grij¬ pen in een huis aan het Wolfspad.