Tekstweergave van HA_1946_01_31_0002
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
AGENDA
v
HOORN:
31
Jan.,
„Winston-Theater",
8
uur.
Dansavond
Jetty
v.
Beek.
31
Jan.,
„Victoria-Theater",
film:
„De
dag
van
morgen".
1
Febr.,
Parkzaal,
8
uur,
film:
„Hef.
eiland
der
demonen".
3
Febr.,
Parkzaal,
8
uur,
„De
Bonte
Sterrenparade''.
OMGEVING
:
31
Jan.,
Avenhorn.
hotel
„Aven-
horn",
7,30
uur,
film:
„Boefje".
2
Febr.,
Berkhout,
„De
Ridder
St.
Joris",
7,30
uur,
Gymuitvoering.
2
Febr.,
Twisk,
toneelzaal
Coevert,
Non-stop-uitvoering.
2
Febr.,
Nieuwe
Niedorp,
café
„Prins
Maurits",
7,30
uur.
film
over
Warmbloedstamboekpaarden
enz.
2
Febr.,
Aardswoud.
zaal
Bakker,
7,30
uur,
film:
„De
Zilvervloot".
3
Febr.,
Berkhout.
„De
Ridder
St.
Joris",
7,30
uur,
Gymuitvoering.
3
Febr.,,
Binnenwijzend,
café
„De
Zeven
Groene
Bomen".
6,30
uur,
toneeluitvoering
„D.
E.
N.
E.
G.".
3
Febr.,
Langereis,
Hoogwoud.
7,30
uur,
uitvoering
„L.
O.
L.".
3
Febr.,
Sijbekarspel,
café
,
Dantu-
ma",
7
uur,
concert
muziekver¬
eniging
„Harmonie".
West
fries
N
seasws.
HOORN.
VERGADERING
S.
D.
A.
P.
Op
een
huishoudelijke
afdelings¬
vergadering
van
de
S.
D.
A.
P.
werd
besloten
op
het,
congres,
vol¬
gende
week,
vóór
de
fusie
met
an¬
dere
partijen
te
stemmen.
Evenwel
werd
op
aandringen
van
vele
leden
den
afgevaardigden
op¬
gedragen
op
het
congres
de
wens
naar
voren
te
brengen,
dat
met
onderhandelingen
met
meer
links
staande
partijen
worden
voortgezet
eventueel
zo
spoedig
mogelijk
wordt
begonnen.
OP
HET
IJS
!
Gisteravond
omstreeks
negen
uur
kwam
mej.
B.
uit.
Avenhorn,
die
zich
per
fiets
van
de
Veenenlaan
naar
het
Keern
begaf,
door
de
duis¬
ternis
misleidt
op
het
ijs
in
de
Draafsingel
terecht.
Op
haar
hulp¬
geroep
haalden
enige
leden
van
Ma¬
rathon
haar
op
het
droge
en
brach¬
ten
haar
op
de
plaats
van
bestem¬
ming.
HET
EILAND
DER
DEMONEN.
In
de
Parkzaal
draaide
gisteren
een
film,
die
ons
in
een
eenvoudig
en
meesterlijk
spel
een
mooi
beeld
geeft
van
Bali,
het
eiland
der
De¬
monen.
De
schitterende
tropische
natuur
en
de
kunstig
gebouwde
dorpen
vormen
de
achtergrond
van
dit
een¬
voudige
en
toch
zo
mooi
verhaal
v
twee
jonge
Balineesjes,
die
on¬
danks
de
moeilijkheden
elkaar
trouw
blijven.
Wij
zien
de
typisch
heidense
geestbezweringen
die
met
de
hanengevechten
en
volksdansen
in
dat
verhaal
zijn
ingeweven.
Hier
ligt
voor
ons
Westerlingen
een
mo¬
gelijkheid
om
ons
in
de
sfeer
en
de
moeilijkheden
van
het
Balinese
leven
in
te
denken
en
de
oplossing
der
problemen
zoals
hun
primitief
geloof
die
geeft.
Het
was
in
één
woord
een
pracht¬
film
en
het
is
jammer
dat
om
tech¬
nische
redenen
de
aangekondigde
voorstelling
van
Vrijdag
a.s.
niet
door
kan
gaan.
URSEM.
Gemeenteraad.
O.l.
school
blijft
behouden.
Vergadering
van
de
tijdelijke
raad
der
gemeente
Ursem
op
Maandagavond,
onder
voorzitter¬
schap
van
wnd.-burgemeseter
v.
d.
Hall.
Wnd.-secretaris"
de
heer
P.
J.
Bolten.
Afwezig
weth.
J.
Stam
wegens
ziekte.
Met
alg.
st.
besloot
de
raad
een
lid
van
het
armbestuur
te
ont¬
slaan.
zulks
in
verband
met
de
houding
van
den
betrokkene
in
de
bezettingstijd.
Het
armbestuur
is
met
ingang
van
1
Jan.
j.l.
weer
in
functie
getreden.
Tot
leden
werden
her¬
kozen
de
heren
Jac.
Vet,
P.
van
Dam,
A.
Buis
en
C.
Pauw;
in
de
vacature
Joh.
Pater
werd
geko¬
zen
de
heer
J.
Neefjes.
Besloten
werd
de
plaats
van
burgemeester
v.
d.
Heuvel
open
te
houden
tot
een
beslissing
is
gevallen
inzake
het
al
of
niet
in
functie
treden
van'hem.
Het
vermenigvuldigingscijfer
schoolgeld
lager
onderwijs
1945
werd
met
alg.
st.
op
voorstel
van
B.
en
W.
op
2
gesteld.
B.
en
W.
kwamen
met
een
voor¬
stel
een
z.g.
vastrecht
voor
de
vermakelijkheidsbelasting
in
het
leven
te
roepen,
afgaande
op
de
grootte
der
localiteiten
van
de
onderscheidene
caféhouders.
Tot
nog
toe
wordt
20°/o
van
de
ont¬
vangen
entréeprijzen
als
zodanig
geheven.
De
controle
blijkt
ech¬
ter
moeilijk
uitvoerbaar.
Na
uit¬
voerige
besprekingen
werd
ten
slotte
met
alg.
st.
bepaald,
dat
het
huidige
systeem
nog
voorkeur
verdient.
De
heer
Kooy
Sr.
heeft
ontslag
gevraagd
als
klokkenist
en
dood¬
graver.
De
heer
C.
Kooy
zal
hem
opvolgen.
Omdat
de
nieuwbe¬
noemde
meer
gaat
verdienen
—
de
heer
Kooy
Sr.
stond
naar
het
oordeel
van
de
raad
wel
op
een
zeer
lage
beloning
—
zullen
de
begrafenisrechten
ongeveer
ver¬
dubbeld
moeten
worden;
dit
geldt
niet
voor
de
allerarmsten.
Het
Wit-Gele
Kruis
werd
een
subsidieverhoging
verleend
van
ƒ
50.—
op
ƒ
150.—,
zulks
naar
aanleiding
van
uitbreiding
be¬
moeiingen
dezer
instelling,
o.m.
schoolartsendienst.
De
pogingen
in
het
werk
gesteld,
om
ter
plaat¬
se
in
de
dringende
behoefte
van
een
wijkzuster
te
voorzien,
zijn
nog
zonder
resultaat
gebleven.
De
afd.
Ursem
van
de
r.k.
L.
T.
B.
ontving
op
haar
verzoek
om
ƒ
50.—
subsidie
een
gunstig
prae-advies.
De
gedachte
uitbreiding
van
het
waterleidingnet
in
Mij
zen
zal
voorshands
geen
voortgang
vin¬
den.
Deze
zaak
wordt
hiermede
niet
van
de
baan
geschoven.
Het
aantal
leerlingen
van
de
o.l.
school
is
beneden
het
vereiste
minimum
gekomen,
d.i.
50
(het
aantal
is
nu
46).
Goedgevonden
werd
instandhouding
der
school
te
bevorderen.
Na
nog
enkele
punten,
meer
van
huishoudelijke
aard
werd
tot
sluiting
overgegaan.
WOGNUM.
„Oefenschool".
In
het
verslag
van
de
toneeluit¬
voering
te
Wognum
zijn
enige
fout¬
jes
geslopen.
De
naam
van
den
voorz.
is
n.l.
Hemmer
en
het
was
mej.
Sjoers,
die
haar
meubelen
be¬
langloos
afstond.
OOSTWOUD.
IJswedstriiden.
De
ijsclub
Oostwoud
heeft,
Zondag
een
zeer
goed
geslaagde
prestatie¬
tocht
gehouden
voor
haar
leden.
De
tocht
was
over
een
traject
van
11
km„
waar
onderweg
2
controle¬
posten
stonden.
Er
werd
in
leef¬
tijdsgroepen
gereden.
Er
namen
78
heren
en
19
dames
aan
deel.
De
snelste
rijder
was
P.
Wijdenes
met
30
minuten
10
sec.
De
jongste
deel¬
nemer
was
Ab.
Broertjes,
6
jaar
oud,
dié
de
tocht
in
1
uur
vol¬
bracht
en
de
oudste
deelnemer
was
zijn
grootvader,
de
heer
J.
Broer¬
tjes.
die
zich
no.
2
wist
te
plaatsen
van
groep
E.
De
uitslagen
waren
als
volgt:
Groep
A.:
1.
C.
Visser
Jz„
2.
J.
Slagter
Cz.;
Groep
B.:
1.
P.
Wij¬
denes
Wz„
2.
M.
Wijdenes
Mz.;
Groep
C.:
1.
R.
Meijer.
2.
C.
Wa-
gemaker;
Groep
D.:
1.
Lageveen,
2.
J.
Cammelot;
Groep
E.:
1.
W.
de
Graaf
en
C.
v.
Beem
(beiden
ge¬
lijk).
2.
J.
Broertjes;
dames:
1.
Br.
Koster,
2.
D.
Stapel—Bos.
Ouderavond.
Op
Maandag
28
Januari
werd
in
de
o.
1.
school
een
ouderavond
ge¬
houden.
Ofschoon
het
weer
heel
slecht
was
waren
er
toch
heel
wat
ouders
gekomen
om
het,
werk
hun¬
ner
kinderen
eens
te
kunnen
bekij¬
ken
en
eens
met
het
onderwijzend
personeel
de
belangen
der
leerlin¬
gen
te
bespreken.
Bij
de
gehouden
bestuursverkiezingen
werden
de
af¬
tredenden,
n.l.
H.
Metselaar.
H.
Jonker
en
G.
Slagter—Ham
herko¬
zen.
PI
Q
€EFFim
'
X
32.
„Neen,
neen,
alsjeblieft
niet",
smeekte
de
hertog,
trillend
van
angst.
Met
uitgestrekte
armen
na¬
derde
de
geest
en
verschrikt
deins¬
de
hij
achteruit.
„Zeg
op,
waar
is
de
scepter!"
gilde
het
spook.
„Spreek!"
De
hertog
stond
juist
aan
de
rand
van
de
trap
en
hij
deed
nog
één
stap
achteruit....
„In
de
kelderkluis
kun
je
de
scepter
vin¬
den!"
scheeuwde
hij
en
toen
rolde
hij
achterwaarts
de
trap
af.
Wat
een
vaart
kreeg
die
hertog.
Hij
ging
wel
driemaal
zo
snel
als
ridder
Roest,
die
juist
helemaal
onder
aan
de
trap
overeind
krabbelde
en
zijn
armen
en
benen
natelde.
„Hahaha,
hahaha,
haaaaah!"
schreeuwde
de.
geest,
bovenaan
de
trap
en
danste
van
plezier.
De
hertog
rolde
maar
door,
rolde
maar
door.
\
Het
was
de
laatste
ouderavond
welke
door
den
heer
Van
Barne-
veld
geleid
werd
wegens
zijn
ver¬
trek
naar
Amersfoort.
De
heer
v.
Barneveld
memoreerde
in
het
kort
hoe
en
onder
welke
omstandighe¬
den
hij
gedurende
7
jaren
als
hoofd
der
school
in
deze
gemeente
had
gewerkt.
Als
blijk
van
waardering
werd
hem
namens
de
ouders
een
tweetal
boeken
aangeboden.
BOBELDIJK.
Hardrijderij.
Maandagmiddag
werd
hier
een
inhaalhardrijderij
op
de
schaats
gehouden
voor
dames
en
heren
van
15
jaar
en
ouder.
De
uitslagen
zijn:
le
prijs
f
15
T.
Langenberg
Tz
en
mevr.
C.
Lan-
genberg—Moeijes;
2e
prijs
f
12
P.
Langenberg
Tz.
en
mej.
Annie
Mie¬
nis;
3e
prijs
f
10
Goos
Wierbos
en
mej.
Minke
de
Jong;
4e
prijs
f
8
S.
Zwagerman
Pz
en
mevr.
Groen;
5e
Prijs
f
6
P.
de
Jong
en
mej.
T.
Schekkerman;
6e
prijs
f
4
L.
Groen
en
mevr.
Dijkema.
Bij
de
prijsuitreiking
feliciteerde
de
voorz.,
de
heer
T.
Langenberg,
de
prijswinnaars
en
was
zeker
de
tolk
der
aanwezigen
door
te
zeg¬
gen
dat
ondanks
enige
„natte
broe¬
ken"
deze
middag
schitterend
ge¬
slaagd
mag
heten.
TWISK.
Abonnementen
en
adverten¬
ties
worden
aangenomen
bij
onzen
agent:
Van
Wurkum
te
Twisk
en
door
den
heer
Zee,
bezorger
Abbekerk—
Lambeijt^chaag
en
Twisk.
SPANBROEK—OPMEER.
1
Jubileum.
Juffrouw
Sandstra
is
op
1
Febr.
25
jaar
aan
de
Openbare
Lagere
School
te
Spanbroek—Opmeer
ver¬
bonden.
WegPns
ziekte
van
de
ju-
bilaresse
zali
3de
herdenking
plaats
vinden
op
eeh
nog
nader
te
be¬
palen
datum.,;
V
ABBEKERK—
...
LAMBERTSOHAAG.
b
v
Gemeentemiddag.
Op
Zondagmiddag
29
Januari
werd
in
de
Ned.
Herv.
Kerk
te
Ab¬
bekerk
een
gemeentemiddag
ge¬
houden,
waartoe
de
lidmaten
uit¬
genodigd
waren.
Ds.
Klein
Wassink
uit
Alkmaar
besprak
de
kerkelijke
situatie.
De
gemeente
Abbekerk—Lambert-
schaag
heeft
^edert
vele
jaren
geen
eigen
predikajit.
De
oorzaak
daar¬
van
is,
dat
d.eze
gemeente
niet
is
aangesloten
bij
de
commissie
voor
predikantstractementen
(de
vroege¬
re
Raad
van
Beheer).
Aansluiting
,zou
echter
o.
m.
be¬
tekenen:
de
invoering
van
kerke-
lasten.
Ds.
Klein
Wassink
was
van
mening,
dat
rfiet
een
geringe
hoof¬
delijke
omslag
aan
de
verplichtin¬
gen
zou
kunnen
worden
voldaan.
Voor
het
overige
blijft
de
zelfstan¬
digheid
van
de
gemeente
gewaar¬
borgd.
Enkele
vragen
werden
door
den
spreker
beantwoord.
De
heer
A.
Zijp
Czn.
dankte
hem
voor
de
hel¬
dere
uiteerftetting
Men
voelde
wel
de
noodzakelijkheid
de
besprekin¬
gen
over
dit
belangrijke
onderwerp
in
de
toekomst
voort,
te
zetten.
BINNENWIJZEND.
Schaatswedstrijden.
Onze
ijsclub
heeft
zich
in
dit
kor¬
te
ijsseizoen
duchtig
geweerd.
Na
de
kort.ebaan-wedstrijden
werden
achtereenvolgens
kinderspelen,
es-
taf
ettewedstrijden
en
schoonrijden
georganiseerd.
De
deelname
voor
de
estafette¬
wedstrijd
was
zeer
groot.
Het
trio
van
mej.
Boelis
behaalde
de
over¬
winning.
Bij
het
schoonrijden
ging
het
paar
T.
Veerman
Jr.
en
mej.
G.
Smit
met
de
eerste
prijs
strijken.
BENNINGBROEK—
SIJBEKARSPEL.
Plattelandsvrouwen.
Vrijdag
25
Jan
hield
de
afdeling
Benningbroek—Sijbekarspel
van
de
Bond
van
Plattelandsvrouwen
haar
maandelijkse
bijeenkomst
in
café
Dantuma
te
Sijbekarspel.
Voor
de¬
ze
bijeenkomst
waren
de
heren
mede
uitgenodigd,
terwijl
ook
voor
meerdere
huisgenoten
de
gelegen¬
heid
was
opengesteld.
De
vele
griepgevallen
en
de
spiegelgladde
weg
waren
echter
oorzaak
dat
het
bezoek
gering
was.
Als
spreekster
voor
deze
avond
trad
op
mej.
D.
van
Vliet
uit
Hoorn,
met
het
on¬
derwerp:
„Oorlog
en
vrede".
Vóór
de
pauze
behandelde
spreekster
het
eerste
gedeelte:
oorlog,
wat
ons
weer
opnieuw
het
verschrikkelijke
van
die
tijd
deed
beleven;
drie
ge¬
dichten
volgden
hierop:
„Ik
sla
de
trom",
„Jodenkind"
èn
„Een
nieuw
ljed
voor
Hollandse
vrouwen".
Na
de
pauze
het
tweede
gedeel¬
te:
vrede,
waarin
zij
schetste
de
ontwrichte
maatschappij
als
gevolg
van
de
oorlog
en
hoe
te
verkrijgen
het
hoge
ideaal;
de
wereldvrede,
Zij-
richtte
zich
voornamelijk
tot
de
vrouwen,
in
wier
handen
de
op¬
voeding
der
kinderen
grotendeels
is
gelegd,
die
te
richten
na*r
dat
schone
doel.
In
aansluiting
op
"de
lezing
zong
hef
koortje
twee
mooie
liederen.
De
voorzitster,
mevr.
De
Vries—
Van
Linge.
was
zeker
de
tolk
van
de
aanwezigen
toen
zij
mej.
Van
Vliet
hartelijk
dankte
voor
haar
mooie
lezing
en
de
zangeressen
voor
hun
bijdrage,
waarna
zij
met
een
hartelijk
dankwoord
aan
ellen
voor
de
belangstelling,
de
bijeen¬
komst
sloot.
|VQQR
DEN
KANTONRECHTER
j
Een
aanrijJing
en
palingrokers
Kantonrechter:
mr.
Bolt.
Ambtenaar
O.M.:
mr.
Holstein.
Griffier:
mr.
Hovingh.
Eén
zaak,
•
twee
verdachten
Gisteren
werd
voor
dén
kan¬
tonrechter
de
aanrijding
behan¬
deld,
die
plaats
gehad
heeft
op
Woensdag
28
Nov.
1945
aan
de
Hoornseweg.
De
vrachtauto
van
B.
P.
uit
Midwoud
stond
op
de
weg
met
een
motordefect
gepar-»
keerd
toen
de
luxe
auto
van
P.
uit
Hoorn
er
in
volle
vaart
tegen
opvloog.
Ongeveer
tegelijkertijd
passeerde
v.
d.
L.
uit
Wervershoof
met
zijn
vrachtauto.
Van
d.
L
werd
eerst
als
ver¬
dachte
gedagvaard.
Hem
werd
ten
laste
gelegd,
dat
hij
schuld
had
aan
de
aanrijding
tussen
P.
en
B.
P.
Als
getuigen
werden
gehoord
het
slachtoffer
uit
Hoorn
en
K.
B.
uit
Wognum.
P.
vertelde
verblind
te
wezen
en
niet
goed
nota
genomen
te
hebben
van
de
rechter
helft
van
de
weg
en
daar
ook
niets
zag.
K.
B..
die
zich
in
de
laadbak
van
v.
d.
L.
bevond,
zei,
dat
v.
d.
L.
een
ogenblik
bij
de
auto
van
vart
B.
P.
had
stil
gestaan
om
te
vragen
of
hij
hulp
nodig
had.
Op
het
moment,
dat
ze
doorre¬
den,
zag
hij
de
auto
van
P.
uit
de
richting
Wognum
aangekomen,
met
volle
lichten
en
pardoes
op
de
vrachtwagen
van
B.
P.
in¬
rijden.
De
ambtenaar,
hierop
requisi¬
toir
nemend,
meende
niets
anders
te
kunnen
doen
dan
vrijspraak
vragen,
daar
v.
d.
L.
zekér
géén
schuld
trof
en
P.
wel
heel
on¬
voorzichtig
gereden
had.
Mr.
Winkel
sluit
zich
als
plei¬
ter
voor
den
verdachte
hierbij
geheel
aan,
waarna
de
kanton¬
rechter
v.
d.
L.
vrijsprak.
Hierop
kwam
B.
P.
al*
ver¬
dachte
op
het
matje
en
kon
v.
d.
L.
als
getuige
optreden,
evenals
weer
P.
B.
P.
vertelde
hoe
hij
's
avonds
van
huis
gegaan
was
en
toen
ver¬
geten
had
de
klap
van
de
Jaad-
bak
omhoog
te
doen,
zodat
hij
dus
zonder
achterlicht
reed
De
andere
getuigen
legden
dezelfde
verklaring
af.
In
dit
geval
requisitoir
nemend,
zei
de
ambtenaar,
dat
hij
ver¬
dachte
wel
schuldig
achtte
aan
het
hem
ten
laste
gelegde.
Hij
vond
echter
zijn
houding
sympaé
thiek
en
wenst
nogmaals
op
het
gevaarlijke
rijden
van
den
heer
P.
te
wijzen.
Ziin
eis
is
dan
ook
zeer
mild,
n.l.
f
10.—
of
5
dagen.
De
kantonrechter
maakt
er
ten
slotte
ƒ
5.—
of
5
dagen
van.
Palingrokers.
Vervolgens
staan
twee
Enkhui-
zers
terecht,
die
zich
schuldig
ge¬
maakt
hadden
aan
het
roken
van
paling
zonder
vergunning.
De
eerste
is
H.
K.
uit
Enkhulzen,
die
3
kg.
paling
gerookt
had
voor
„zich
zelf".
De
ambtenaar
vond
het
feit
zeer
ernstig
en
eiste
ƒ
60.—
of
30
dagen.
De
kantonrechter
ver¬
oordeelde
hem
tot
ƒ
60.—
of
20
dagen.
Het
tweede
geval
was
nog
ern¬
stiger.
M.
d.
G.
uit
Enkhuizen
had
op
23
Augustus
10
kg.
paling
gerookt.
De
ambtenaar
eiste,
temeer
omdat
verdachte
allerminst
gun¬
stig
bekend
stond
op
het
gebied
der
voedselvoorziening,
een
boe¬
te
van
ƒ
150.—.
eventueel
te
ver¬
vangen
door
60
dagen
hechtenis.
Tevens
kreeg
verdachte
de
waar¬
schuwing,
dat
het
de
volgende
maal
op
hechtenis
zou
uitdraaien.
De
kantonrechter
deed
er
nog
ƒ
50.—
en
20
dagen
af
en
schorste
de
openbare
zitting.
Oorlog
of
üi
ede
?
v.
Doordat
de
staten
in
omvang
en
betekenis
toenamen,
groeide
ook
de
oorlog
in
alle
opzichten.
Hef,
aan¬
tal
mensen,
dat
er
bij
betrokken
was,
werd
groter,
evenals
het
grondgebied,
waarover
de
strijd
zich
uitstrekte.
En
van
de
oorlogs¬
middelen
kan
hetzelfde
worden
op¬
gemerkt.
Het
vorige
artikel
van
deze
serie
was
vrijwel
geheel
ge¬
wijd
aan
een
korte
beschrijving
van
deze
voor
de
mensheid
zo
fa¬
tale
ontwikkeling.
Maar
elke
medaille
heeft
zijn
keerzijde.
Dat
wordt
ook
in
dit
ge¬
val
weer
bewaarheid.
En
ditmaal
zelfs
in
voor
ons
allen
gunstige
betekenis.
*
*
*
Wij
zullen
ons
niet
verdiepen
in
de
problemen,
die
met
het
ont¬
staan
van
staten
verband
houden.
Ook
op
dit
terrein
is
er
een
hemel¬
breed
verschil
te
bespeuren
tussen
de
verschillende
geestesrichtingen.
Wij
gaan
dus
eenvoudig
weer
te-
lug
naar
de
Middeleeuwen,
het
tijdperk
in
de
Europese
geschiede¬
nis,
waarin
men
het
begin
zoekt
van
de
tegenwoordige
staten
van
ons
were'ddeel.
Evenals
in
hef
vo¬
rige
artikel
komen
we
dan
weer
terecht
bij
de
steden
en
de
zoge¬
naamde
territoriale
staten.
Van
meet
af
aan
bemoeien
deze
aankomende
staten
zich
met
alle
mogelijke
dingen,
haast
te
veel
om
ze
op
te
sommen.
Maar
één
ding
i»
er
altijd
bij:
de
rechtspraak.
En
hoewej
het
bü
deze
recht¬
spraak
al
heel
gauw
gaat
over
alle
mogelijke
soorten
van
vermogensge¬
schillen
en
over
het
bestraffen
van
hetgeen
men
in
de
desbetreffende
tijd
als
misdadig
beschouwt,
altijd
is
daarbij
aanwezig
de
zucht,
om
te
voorkomen,
dat
de
leden
der
jonge
gemeenschap
zich
zelf
recht
gaan
verschaffen.
Want
men
weet
uit
ervaring
dat
dan
het
hek
van
de
dam
is.
In
een
samenleving,
waarin
ieder
zijn
eigen
rechter
is,
is
de
strijd
nooit
van
de
lucht.
Wie
zich
bele¬
digd
acht,
meent
zich
te
moeten
wreken
op
de
tegenpartij
of
Zijn
verwanten.
Daardoor
heeft
één
moord,
of
soms
zelfs
één
ernstige
mishandeling,
vele
jaren
van
bloed¬
wraak
als
gevolg.
En
het.
is
vaak
heel
moeilijk
voor
degenen
die
niet
eens
bij
het
geval
betrokken
zijn.
zich
er
buiten
te
houden.
Het
behoeft
dan
ook
niemand
te
verwonderen,
dat.
men
er
naar
streeft,
het
gebruik
van
wapens
tussen
de
leden
der
jonge
gemeen¬
schap
onderling
te
voorkomen.
Al¬
les
wordt
er
op
gezet,
om
te
be¬
reiken.
dat
zij
met
elkaar
zullen
leven
vo'gens
gemeenschappelijk
vastgestelde
rechtsregelen,
waaraan
ieder
is
onderworpen.
Het
spreekt
vanzelf,
dat
hiermee
een
ideaal
gesteld
was,
dat
ner¬
gens
voor
de
volle
honderd
pro¬
cent
is
bereikt.
Natuurlijk
sprong
er
voor
en
na
wel
eens
iemand
uit
de
band.
Maar
dit
zijn
dan
de
uit¬
zonderingen,
die
de
regel
bevesti¬
gen.
En
die
regel
was,
dat
deze
klei¬
ne
gemeenschappen
ons
een
groep
mensen
laten
zien.
die
onderlinge
geschillen
niet
meer
beslechten
met
de
wapenen
der
barbaren,
maar-ter
beslissing
voorleggen
aan
een
rechterlijk
college,
dat
overi¬
gens
voldoende
macht
tot
zijn
be¬
schikking
heeft,
om
onwilligen
tot
rede
te
brengen.
Maar
bij
de
grenzen
van
deze
wordende
staat
houdt
allés
op
en
is
alles
geoorloofd.
Het
woord
vreemdeling
is
zo
ongeveer
syno¬
niem
met
vijand.
Slechts
het
eigen¬
belang
legt
soms
zekere
beperkin¬
gen
op.
Als
men
zich
al
te
erg
mis»
draagt
tegen
„buitenlanders"
lo¬
pen
de
bedrijvers
kans
op
hun
beurt
met
gelijke
munt
te
worden
betaald,
als
ze
zich
in
de
vreemde
bevin¬
den.
En,
als
men
het
al
te
bont
maakt,
wordt
het
natuurlijk
„oor¬
log".
Wij
plaatsen
dit
woord
oor¬
log
tussen
aanhalingstekens,
want
di't
is
de
kleine
oorlog
van
Hugo
de
Groot.
Vaak
trokken
niet
meer
dan
enkele
tientallen
gewa¬
pende
mannen
tegen
elkaar
op.
Toch
vorme
men
zich
geen
ver¬
keerde
voorstelling
van
deze
klei¬
ne
oorlog.
Men
is
geneigd
de
be¬
tekenis
er
van
te
onderschatten,
als
men
denkt
aan
de
door
hun
omvang
zo
vreselijke
conflicten,
die
wij
hebben
meegemaakt.
Maar
die
kleine
oorlog
stond
niet
stil.
Hij
werd
altijd
en
overal
gevoerd.
Daarom
moest
ook
de
wens
wel
opkomen,
aan
deze
talrijke
oorlo¬
gen
tussen
steden,
edele
heren,
enz.
een
einde
te
maken.
Vooral
de
toe¬
nemende
handel,
die
van
al
deze
conflicten
het
meesf,
had
te
lijden,
heeft
in
dit
opzicht
een
belangrijke
rol
gespeeld.
Bij
de
overgang
van
de
Middel¬
eeuwen
naar
de
Nieuwe
Geschie¬
denis,
dus
bij
het
begin
van
de
zes¬
tiende
eeuw,
heeft
men
op
het
ge¬
bied
van
de
tegenwoordige
Neder¬
landse
staat
een
zevental
gewes¬
ten.
binnen
welke
het
als
regel
vrede
is.
Maar
strijd
tussen
deze
gewesten
is
nog
altijd
mogelijk.
Holland
strijdt
tegen
Friesland!
Gelderland
trekt
op
tegen
Utrecht!
Aan
dit
laatste
heeft
de
Unie
van
Utrecht
een
einde
gemaakt.
Men
ziet
deze
Unie
van
Utrecht
vaak
te
uitsluitend
als
een
verbond
van
de
opstandige
Nederlanders
tegen
den
koning
van
Spanje.
Natuurlijk,
de
gemeenschappelijke
strijd
tegen
wat
men
als
vreemde
overheersing
gevoelde,
heeft
de
doorslag
gege¬
ven.
Maar
het
eerste
artikel
van
de
Unie
legt
op
geheel
iets
anders
de
volle
nadruk.
Daarin
verbinden
de
ondertekenende
gewesten
zich,
om
alle
geschillen,
die
zich
tussen
hen
zullen
voordoen,
op
minnelij¬
ke
wijze
te
regelen,
door
recht¬
spraak
of
door
arbitrage.
Een
vol¬
kenbond
in
het
klein
dus.
Tussen
de
gewesten,
die
zich
toen
tot
dit
doel
met
elkaar
verbonden,
is
het
inderdaad
niet
meer
tot
ge¬
wapende
strijd
gekomen.
Integen¬
deel!
Enkele
eeuwen
later
is
men
nog
een
stap
verder
gegaan,
door
de
in
naam
nog
afzonderlijke
staat¬
jes
tot
één
staat
aaneen
te
smeden.
Daarmee
was
de
Nederlandse
na¬
tionale
staat
ontstaan.
En
in
dit
tijdperk
der
nationale
staten
in
het
algemeen
had
men
binnen
de
gren¬
zen
van
deze
nu
reeds
grote
'ge¬
meenschappen
geen
oorlog
meer.
Met
de
kleine
oorlog
was
het
ge¬
daan.
Helaas
was
de
grote
oorlog
er
voor
in
de
plaats
gekomen.
Maar
het
ontwikkelingsproces,
dat
leidde
van
heel
kleine
gemeen¬
schappen
tot
nationale
staten,
stond
natuurlijk
niet
stil.
Handel
en
ver¬
keer
gingen
door
met
hun
eisen
te
stellen.
De
uitwisseling
van
pro¬
ducten
tussen
de
staten
vond
plaats
op
een
schaal
als
nooit
te
voren.
De
afhankelijkheid
van
het
ene
deel
van
de
wereld
van
hét
ande¬
re
nam
hand
over
hand
toe.
Alle
factoren
en
alle
omstandig¬
heden,
die
in
vroeger
tijden
tot
groter
eenheid
hebben
geleid,
zijn
niet
alleen
nog
aanwezig
maar
werken
zelfs
met
verdubbelde
krachten.
Tallozen
beginnen
in
te
zien,
dat
het
tot
stand
komen
van
nog
gro¬
ter
eenheden
onvermijde'ijk
zal
moeten
volgen.
Met
als
natuurlijk
einde
een
de
gehele
mensheid
om¬
vattende
eenheid,
die
aan
de
na¬
tionale
oorlogen
een
einde
zal
ma¬
ken,
zoals
de
komst
van
de
natio¬
nale
staat
ons
eenmaal
het
einde
bracht
van
de
kleine
oorlog.
De
vraag
is
alleen
maar.
hoe
snel
dit
proces
zich
zal
voltrekken
en
op
welke
wijze.
Daartoe
is
het,
nodig,
dat
eerst
nog
eens
meer
in
bijzonderheden
wordt
onderzocht,
hoe
het
hiermede
in
vroegere
sta¬
dia
is
gegaan.
Vooral
ook
om
te
zien.
welke
conclusies
daaruit
kun¬
nen
worden
getrokken
voor
het
he¬
den.
Daarover
dus
in
een
volgend
artikel.