Tekstweergave van HA_1945_05_29_0001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Hoofdredacteur: H. VAN HULST ^ WOI 8C VRIJDAG 9 NOV. 1945 - 1e JAARGANG - No. 126 s Hoofdredacteur: H. VAN HULST nr _ i è woi.ie: Tï/ . f • .7 I DINSDAG 17 JULI 1945 - 1e JAARGANG - No. 32 vest - Friesland r Verschijnt voorlopig Dinsdags, Donderdags en Zaterdags Abonnementsprijs f 1.05 p. maand f 0.25 p. week (bij vooruitbetaling) Advertentieprijs: Kleintjes f1. —, 3 regels, (elke regel meer f0.15) Familieberichten 1 2 cent p. m.m. andere advertenties 10 cent p. m.m. (bij vooruitbetaling) Losse nummers f 0.1 0 Tijdelijk Bureau: Gr. Noord 107 Hoorn - Telefoon K 2290-4734 ZATERDAG 2 JUNI 1945 - 1e JAARGANG - No. 12 Dagblad voor West-Friesland tioreie b een Ruime BLik VRIJE HOORNSE COURANT VOORTZETTING VAN HET V.N.-BULLETIN.!. VO.QR WEST - FRIESLAND IESLAND r i IN het tijdsgewricht, dat wij beleven, is nodig een "ruime blik. Wij kunnen er niet meer mee volstaan, alleen maar in ons eigen tuintje te werken. Velen menen het toppunt van deugdzaamheid bereikt te hebben, wanneer zij plechtig verklaren kun¬ nen, niet aan politiek te doen. Politiek, dat betekent: de zaak van het algemeen wel¬ zijn. Politiek, dat is niet kiezersvangst, ver¬ kiezingsbeloften, en partijstreven naar macht. Zoals er soliede handelaren zijn en. zwarte handelaren, zo -is er de goede poli¬ tiek en de verkeerde. Het partij-machtsstceven is de verkeerde. Maar de deugdzame lieden bovenbedoeld interesseren zich ook niet voor de echte reële politiek, voor de zaak van het alge¬ meen welzijn. Dit soort lieden is een gevaar. Zij dragen hun aandeel niet bij. Zij blijven onverschil¬ lig in een'wereld, die schreeuwend behoef¬ te heeft aan positief-willende krachten. Wij denken even aan het ongelukkige duitse volk. Dat was een onpolitiek volk. Er waren geen sterke bewegingen met een ruimblikkende . wereldopbouwende strek¬ king. De gemiddelde Duitser liet het aan de bovenlaag over om te regeren. In hemzelf leefde te weinig bewust breed verstandig willen. Gevolg: de gemiddelde Duitser werd maar gl te grif de prooi van volks¬ menners. Hef is geen toeval, dat de brutaal¬ ste demagoog van de geschiedenis uitgere¬ kend in Duitsland zo'n overweldigend suc¬ ces heeft kunnen hebben. Omdat de gemid¬ delde Duitser te weinig aan politiek had gedaan, werd hij de prooi van demonische politikasters. De moderne wereld zal naar nieuwe kata- strofen drijven, als niet in brede kring komt J de ruime blik en de bewuste wil. Wat moet dan worden gezien en gewild? In de allereerste plaats dit: dat de zaak van het algemeen welzijn is geworden een Wereldomvattende aangelegenheid. Honderd jaar geleden was het nog zo, dat wat in China of Japan gebeurde, evengoed op de maan had kunnen gebeuren. Maar sindsdien is de wereld kleiner geworden. Stoomschip en vliegtuig, telegraaf en radio -hebben de volkeren tot naaste buren ge¬ maakt. De wereld heeft niet meer verschil¬ lende huishoudingen, zoals de duitse „Grossraumpolitici" ons nog trachtten wijs te maken: het is één allen omvattende we¬ reldhuishouding geworden. Als het in Chi¬ na en Japan niet goed zit, kan het ook in Europa niet goed blijven gaan. De Ver¬ enigde Staten hebben lang vastgehouden aan de leer van, president Monroe: Ameri¬ kaan, bemoei je niet met de zaken in an¬ dere werelddelen! Terecht (en gelukkig voor ons!) hebben zij dit laten varen. Had Duitsland, Rusland en Engeland onder de voet gekregen, dan zou Broeder Jonathan zeker ook een slechte-pijp gerookt hebben. Daarom, wij hebben ons te bezinnen op de vraag: Hoe kunnen wij, bewoners van de planeet Aarde, zo met elkaar samenleven, dat er geen katastrofe meer komt als van 1940—'45? Welke richting moeten wij met z'n allen uit? Een richting, die dan ook door allen moet worden ingezien, uit overtuiging aanvaard, met vaste wil gevolgd. Op de gestelde vraag zouden wij het vol¬ gende antwoord willen geven: Wij moeten streven naar wereldvrede, wereldhuishou¬ ding, wereldburgerschap. (Wordt vervolgd.) t fflomentapsiaine Toen de Duitsers nog geloofden in de Atlantik- wall, zijn veie honderden Nederlanders ge¬ dwongen te gaan spitten, palen dragen, zagen, poten, wagens en schepen lossen. Of ze het deden is een andere vraag. Vader¬ landslievende mannen hebben gekaart, geslapen, gepraat en soms een zaag of schop vastgehou¬ den. Daarna hebben ze hun salaris opgestreken en keerden huiswaarts. Het is te hopen, dat ze bedoeld salaris zuinig bewaard hebben, want de komende belastingaanslag zal niet mals zijn Deze dingen overwoog ik, toen ik dezer dagen zonen van het Herrenvolk bezig zag. Ze sloop¬ ten prikkeldraadversperringen en wierpen ga¬ ten dicht. Ze werkten ongewoon traag, zo traag als de Nederlanders — zie boven. En ze hadden duidelijk de smoor in. Hoewel het zeer onedel is, voelde ik mijn ge- - moed zwellen van leedvermaak. Gisteren wij. heden zij. De „Herren" zagen er kwalijk ver¬ zorgd uit, zij sjokten, ze luierden, ze spuwden bij gebrek aan rookmateriaal. Sommigen staar¬ den in de verte en dachten aan het verloren paradijs Misschien leren ze er wat van. Misschien! Ze zullen nog veel moeten leren. Praten onder an¬ deren. Want nog steeds kunnen ze slechts schreeuwen, waar de Nederlander praat en de Engelsman een nonchalant zinnetje kauwt. Het wordt een langdurig proces om van een Duitser een mens te maken. Laten we de moed niet opgeven. Onder menskundige doch strenge leiding zal het wellicht over honderd jaar luk¬ ken. Gedurende die leertijd moeten ze maar werken, lang en hard, om al de brokken, die ze materieel en moreel gemaakt hebben, te her¬ stellen. Ik voel iets .voor een stichting Duitslands Volks¬ herstel aan te gaan voor de tijd van 99 jaar en 9 maanden. En daarna kunnen onze achterkleinkinderen wel weer verder zien. Niet allen hadden : en zonder' de an- n we zeggen dat de atste, maar ook het de rede van majoor :n overzicht van de in het M. G. liet hij ï verschillende sec- Vooral zijn mede- amisch herstel, de en voor de voed- aller belangstelling, ng hoeveel reeds in ook welke moeilijk, moeten worden, n kort maar krach- uivering en tollabo- ;estrenge rechtvaar- oor de vergadering, raarmee zijn speech rbroken. n Koos, nu weer de stige en heldere toe¬ hoe moeilijk het is aal te worden. Maar ; we nu weer alle- ' en dat we de taak, .Lid, goed verrichten, : bezoekers naar hun d gevraagd, n ze allemaal, maar van opgestoken. Nieuws Hel G ezag in de overgangstijd Nu de Duitse bezetters zijn verdwenen, zal me¬ nigeen zich zijn gaan afvragen: Wie heeft het nu in ons land voor het zeggen gekregen? Waar is de Overheid? Hoe ver gaan ieders bevoegd¬ heden? Wat is het „Militair Gezag"? en vele andere vragen. Öp het tijdstip der Duitse capitulatie verviel het D. burgerlijke bestuursapparaat van Seys- inquart en kwamen daarvoor in de plaats de hiertoe in het land reeds gereedstaande ver¬ trouwensmannen der Regering en Commissaris¬ sen der Koningin, met de door hen ook reeds vooraf aangewezen functionarissen resp. burger meesters. De duidelijk verkeerde elementen wer¬ den door hen ontslagen of geschorst. Een en ander was van voorlopige aard en ach¬ teraf door het Militair Gezag te bekrachtigen. Zolang echter de Duitse troepen met hun wa¬ pens aanwezig waren, bleven die volkenrechte¬ lijk verantwoordelijk voor de handhaving van Qfde en rust, totdat zij door geallieerde daarmee belaste troepen werden ontwapend dan wel krachtens het capitulatieplan aftrokken. In hoe¬ verre onze Binnenlandse Strijdkrachten, die zich toen tevens als gewapende handhavers van orde en rust vertoonden, opdracht tot ontwape¬ ning van Duitsers hadden, hopen wij spoedig nauwkeurig te vernemen; zij werden door de Duitsers niet steeds als geregelde geall. troepen erkend en het is slechts aan wijs beleid over en weer te danken, dat er in die tijd betrekkelijk zo weinig bloedige botsingen zijn voorgekomen. Waar geen Duitsers waren of zij vertrokken waren berustte het hoogste gezag bij de nieuwe burgemeesters met als gewapende handhavers van orde en rust, de Binnenlandse Strijdkrachten. Deze periode werd afgesloten door de machts¬ overneming door het Geall. Oppercommando, waardoor de bevoegdheden van de vertrouwens¬ mannen der Regering ophouden en optreedt het z.g. Militair Gezag krachtens Kon. Besluit van 1943, over de Bijzondere Staat van Beleg. H.M. Koningin Wilhelmina kondigde dit ons aan in haar radiotoespraak van 23 Nov. '43 met de vol¬ gende woorden: „Het zal Ü ongetwijfeld duidelijk zijn, dat er een korte spanne tijds zal moeten verlopen tus¬ sen het begin der bevrijding en het tijdstip waar¬ op het leven weer in zijn gewone banen gaat lo¬ pen en zijn gewoon aanzien gaat herkrijgen. Ter overbrugging van die spanne tijds, van enkele weken, enkele dagen misschien, is nu ontwor¬ pen het militair gezag. De coördinatie, die er moet zijn, tussen de eisen, die de oorlogvoe¬ ring stelt en de behoeften van het bewind in Nederland in de eerste dagen der bevrijding, vor¬ dert een opleiding en gezagsuitoefening in sa¬ menhang met de geallieerde strategische organi¬ satie. Niet minder noodzakelijk is het harmonisch verband dat er moet. zijn tussen het nieuw op¬ tredend gezag en het Nederlandse volk. Deze opzet is niet in de laatste plaats ontworpen ten¬ einde U van de beginne af juist het ongestoord gebruik te waarborgen van die vrijheden, waar¬ naar gij thans zozeer terug verlangt, want be¬ vrijding betekent dat recht en rechtvaardigheid opnieuw hun intrede zullen doen op onze ge¬ boortegrond en in ons aller leven, kortom, het herleven van alle vrijheden, waarbij wij zijn grootgebracht en die ons allen thans nog dier¬ baarder zijn dan voorheen." Het militair gezag is het orgaan dat deze bijzondere staat van be- leg, waardoor dus ook de oude staat van beleg, die in April '40 was afgekondigd, van de baan was, draagt en uitvoert. Krachtens overeenkomst van onze regering en het Geall. Oppercommando ligt nu het hoogste gezag hier te lande in handen van het Geall. Oppercommando, dat dit gezag doet uitoefenen voor burgerlijke aangelegenheden door een spe¬ ciale afdeling Civil Affairs Staff waaraan van¬ wege onze regering is toegevoegd het „Militair Gezag", welks leden wij dus in de geallieerde uniform als militairen zien optreden, maar dat krachtens zijn aard burgerlijk is. Hierdoor is het dus mogelijk geworden, dat wij niet zomaar onder een militaire dictatuur komen, zoals dat krachtens de oude staat van beleg voorkwam, maar dat het bewind practisch ligt in handen van een ambtelijk apparaat van onze eigen Overheid. Het Militair Gezag is dus verantwoording schul¬ dig zowel aan het geall. commando als aan de Nederlandse regering. Deze hele toestand blijft bestaan zolang het Geall. Oppercommando we¬ gens den oorlogstoestand het nodig zal Vinden dat ook ons land als étappegebied door geall. troepen bezet blijft. Het heersen van orde en rust wordt hierbij als eerste noodzaak gezien. Hierna komt de overgang naar normale toe¬ standen in welke periode onze regering met een voorlopige volksvertegenwoordiging het bewind gaat voeren. Aan het hoofd van het Mil. Gezag staat de gen. majoor Kruis; het is verdeeld in provinciale en deze weer in districtscommissariaten. Hoe werkt nu het mil. gezag? Na de redevoering van de Koningin, waarin het werd aangekondigd, is er in den lande veel over getwist en gespro¬ ken, waarbij Vrij Nederland het voorrecht had in een brochure „De Gevaarlijke Bocht" uiteen¬ zettingen door Gen. Kruis en Mr. De Beus (secr. van min. Gerbrandy) ter verheldering van veler inzicht te kunnen uitgeven. Deze is nog steeds actueel. Nu zitten we in de gevaarlijke over¬ gangstoestand, en aller medewerking wordt ge-» eist, er zonder brokken te maken, door te ko¬ men. 1 in leuningstoel is en' blijft weg. Want daar hebben we vijf keer pap op ge¬ kookt. Hoera! Er komt weer gas. Misschien zelfs wel op de lanen! dienst behoefde te doen. De explosies heb¬ ben tot dés avonds laat voortgeduurd en uit veiligheidsoogpunt werden dan ook ver¬ schillende in de nabijheid van het terrein gelegen straten alsmede het Rode Kruis- ziekenhuis ontruimd. Later konden de wo¬ ningen weer betrokken worden. In een uitzending van een Argentijns radio¬ station, Rosario-Övidio Lagos, wordt een „telegram uit Madrid" aangehaald, waarin verklaard zou zijn, dat te Madrid officieel bekend is gemaakt, dat Generalissimo Fran¬ co de regeringsmacht heeft overgedragen aan een militaire junta. DE OORLOG AAN N. leur in de Ver. Sta- jersvertegenwoordi- at Italië de oorlog pan. De Italiaanse al vliegers staan ter illieerden. Italië zal ; illigerscorps oprich- beel in het Verre ir voegde daar nog verklaring aan Ja- mnen zijn geschied, Jerpalen, die nu ge- •n, niet tussenbeide Se verder, dat Italië Pacific heeft. Deze buw bewijs leveren i Italië, deel uit te ie naties om steeds :n met de geallieer- a twaalf uur Ita- logstoestand tussen !■ .SEN STALIN EN Ia hervat. lat de Chinese pre- gt begin van deze gekomen voor be- hans naar Tsjoen- j zal weldra naar de besprekingen te oegde hieraan toe, een hartelijke sfeer er veel wederzijds AL TERUGKEREN REDEN. Acker heeft na in jjen door den prins- :rklaard: De rege¬ laar Salzburg heeft ;n Koning mede- g eenstemmig van de Koning niet af- débat onvermijde- iloot niet terug te niet af te treden, ave beslissing. An- t het aftreden van H'd, zodat zij haar minister-president ïaandagochtend de komen. N LUXEMBURG -- -jPtGEN. Volgens „La • dernière Heure" bevinden Seyss-Inquart en Göring zich te Mondorf- les-Bains in de Zuidelijke punt van Luxem¬ burg, Zij zitten daar opgesloten in een hotel, dat tot gevangenis is ingericht voor perso¬ nen, die verdacht worden van oorlogsmis¬ daden. (Wordt vervolgd.) I I ■ : lm f] Ai h 1 4 i 1 m 11 i ! m : 1 i 1 y S| 535