Tekstweergave van EC_1891_04_24_0005

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Enkhüizer Courant. ▼ati Zondes 36 April 1891 Tweede Blad dan de Kie\er&. De i wtede Kamer der Sisten Generaal, voortge¬ komen uil de verkiezingen van 1888, sal weldr hare loopbaan hebben volbiacht. Nog eakeie maanden en we derom zullende kiezers geroepen worden tot samenstel ling van dien tak der Vertegenwoordiging. Hel Neder- landsche volk beeft zich dus rekenschap te geven van hetgeen het thans ten einde spoedend tijdperk voor 's lands belang heeft opgeleverd. Met de daarin erva ring voor oogeti, zal het hebben te beslissen, in welke richting 's lands zaken zullen woiden bestuurd in de eerstvolgende wetgevende periode. Het beleid der tegenwoordige meerderheid heeft alom teleurstelling gebaard. Bedriegen niet alle teekenen, dan wendt het land zich af van partyen, die getoond hebben zyne behoeften niet te begrypen, veel minder die te kunnen bevredigen ; dan verlangt het niet anders, dan zyn vertrouwen te hergeven aan eeae waarlijk liberale staatkude. En voorzeker zal de natie bereid zijn dat te doen, wanneer deze staatkuide blijk geeft van hare ernstige begeerte om zich te wijden aan het tot stand brengen van de hervormingen, die het belang van het Nederlandschs volk eischt. Welke die hervormingen zijn, wat dus het wacht woord moet wezen by de aanstaande verkiezingen, ons schijnt het niet t wij leiachtig. De kiesbevoegdheid voor de Tweede Ka mer der Staten Generaal worde door onbekrompen toe passing van het voorschrift der Grondwet uitgebreid ook tot den kring der werklieden, die reeds te lang daarvan veistoken bleef. De wetgever ga aanstonds zoover, als eeue eerlijke uitlegging der Grondwet hem ver oorlooft. Persoonlyke en geheime invulling vau het stembiljet in het lokaal der stemming worde vuorge schreven. Hervorming van hst samenstel onzer belastingen worde met alle kracht ter hand genomen. Niet langer worde gedraald met de invoering eentr progre isieve directe belasting, die een einde maakt aan het onduldbaar privilege, dat het roerend vermogen thans geniet. Ia verband daar mede moet de patentbelasting hetzij opgeheven, hetzy vervormd worden; accijnzen op eerste leveus behoeften moeten vervallen, de druk der mutatie rechten moet worden verlicht. Zoo noodig worde de successiebelasting uitgebreid, echter zoodanig, dat voor- zoover zy in de rechte lyn wordt geheven, de kleino vermogens iu geen geval zwaarder warden belast. Ia het algemeene worde gewaakt tegen te zware belasting van den kleinen middelstand en rekening gehouden met de belangen van den landbouw, dien gewichtigen tak van onze volkswelvaart. Met deze hervormingen moeten maatregelen gepaard gaan, om de gemeenten in hare fi ancieë.T moeieiyk- heden te gemoet te komen. Worden onze wenachen vervuld, dan zal, als straks de stembus wordt geopend, het aanhauging ontwerp tot regeling van den krQgsdienst, in hoofdbeginselen ongewijzigd, dank zij de medewer king van de meerderueid der liberalen, reeds tot wet zyn verheven. Mocht dit onverhoopt niet het geval zyn, dan neme op het liberale program eene voorname plaats in: eene legerinrichting, in hoofdzaak overeeukoroende met het stelsel, in het ontwerp-Bergaasius neergelegd, eene legerinrichting die gegrond is op het beginsel van den persoonlijken dienstplicht, en welk getu'gt, dat Ne, derland vast besloten is zyne onafhankeiykheid en zyne neutraliteit tot het uiterste te verdedigen. Met betrekking tot het arbeidersvraagstuk hebben wij ia hoofdzaak slechts te herhalen, wat daaromtrent in ons programma van 1887 werd gezegd. Onze wen^ohan te dezen luiden: dat maatregelen worden verordend ter bevordering van veiligheid en gezondheid in fabrieken en werk¬ plaatsen ; dat aan iederen arbeider een wekelyksche rustdag worde gewaarborgd; dat de verzekering van den werkman tegen onge lakken worde geregeld en aau voorzieningen by ziekte, ouderdom en overlijden krachtig de hand geslagen w^rde; dat het vakonderwys, met name het ambachts , fa bricks en landbouwonderwijs, van overheidswege op afdoende wijze worde gesteund; dat het arbeid3Contr&et bij de wet worde geregeld en de naleving daarvan beter worde verzekerd door eene ook buitendien hoog noodige vereenvoudiging van ons nrocesreobt; dat tot vertegenwoordiging der arbeidersbelangen advi- searende arbeidskamers worden georganiseerd. En bovenal worde leerplicht ingevoerd, waar •tan thans, na beëndiging van den schoolstryd, geen beletsel meer in den weg staat. üe atlmïuistratieve rechtspraak word3 zoo geregeld, dat de burger gevrijwaard is tegen willekeurige wetstoepassing door de overheid. De nooden en behoeften binnen eigen grenzen mogen Nederland niet doen vergeten de dringende plichten d;e het heeft te vervullen als koloniale mogendheid. Ook onze overzeesche bezittingen bieden een rnim veld van werkzaamheid voor eene vooruitstrevende staatkunde. Zoo'worde een gedeelte der bestuurstaak iu Oost Indië van het centraal gezag overgebracht naar de deelen. Er worde gestreefd^naar gestadige vermin dering van deo druk, op de inlandsche bevolking ge legd door heeren- en cnltnurdiensten. Mot vasten tred worde op den ingeslagen weg voortgegaan en worden maatregelen geuomen, opdat ook de laatst overgeblevene der gouvernementscultures aan de vrye industrie worde overgegeven Ton aanzien van het npinmvraa stuk traebte men door eene afdoende regeling bet misbruik te keeren. Da Xibemle Unie" vertrouwt, dat deze denkbeelden bij de aanstaande verkiezingen door de liberalen eenparig zullen worden gehuldigd. A dus vastgesteld in de Algemeene Vergadering der Uiberale Unie, gehouden te Amsterdam op 11 April 1891. De Secretaris: P. J. WITT. Namens de „Liberale Uni e," HET BESTUUR: Mr. E. E. VAN RAALTE, Voorziter. P. J. WITT, Secretaris. I it UJJ/XTEHï I ,A I\TT>. — Op verzoek van het Parket te Antwerpen worden te Parijs nasporingen gedaan, betreffmde knoeierijen van juweliers in eerstgenoemde stad, die sedert jaren tot een bedrag vaa 25 «illioeu francs gele diam mten van geringe waande als steenen van het zuiverste water aan den man wisten te brengen. Ds gele tint werd onschadelijk gemaakt door een blauwen weerschijn, verkregen door enkele puuten met aniline te kleuren. De zaak was aan het licht gebracht door een A .erikian die, achterdochtig geworden, de steenen in kokend water had gelegd, waardoor de gele kleur was terug gekomen. Wet 20 juweliers te Parys moeten het slachtoffer der Antwerpsche bedriegers geworden zyn. — Te Brussel is de straa'maaifestatie op 1 Mei toegestaan, ouder beding dat de weg door het gemeente¬ bestuur worde aangewezen ea de aanvoerders voor de goede orde instaan. — Twintig jaar geleden kocht eene Mme. Gaid te Parys op de ond-roest .arkt eene onde matras waarin dezer dagen, toen zy vernieuwd werd, een portefeuille werd gevonden met 30 000 francs. De rechter zul hebben te beslissen wie het geld moet hebben. ZESaagreland... Iaimdeil, 21 April. Evenals de meeste andere liefdadigheids genootschappen van dien a ird heeft ook het «Koning Willem Fonds" alhier behoefte aan ver sterking der geldmiddelen, en met het oog daarop heeft da kerkeraad der Noderlandsehe Hervormde gem icnte alhier een orgelconcert georganiseerd, dat heden plaats hal ea met het meeste succes afli p. De eeuwenoude kerk, die op een rustig pleintje in het midden van het drukste gedeelte der City staat, was heden een toonoe! van veel bedryvigheid. De politie agenten, die asn do deuren haidaa post gevat, waren op zichzelf reels een bewijs, dat er iats bijzonders aao de hand was. Binnen de kerk bevond zich een uitgelezen publiek, waaronder de bloem der Hollandsche kol-nie vertegenwoordigd wi , en dat onder meer ook den Nederlandschen gezant alhier, graaf van Bylandt, de gravin van ByUadt, en den Raad van Legatie, baron Gevers, omvatte. V«Sór het orgel was eane fraai m t bloamen versierde estrade gemaakt, waarop da medewerk *rs vaa het con cert plaats namen. Te 3 uren begon het concert met de voordracht van de Sonate fE mino") van A. G. R'tter, laatstelijk organist van de kathedraal te Maagdeburg, door den heer Rudolph J. Loman, organist van de HoiUndsche kerk alhier en zoon van den Amsterdamschen hoog- ieeraar van dien naam. De heer Johannes Wo ff volgde met Vieux'omp's Ada io, 3lème concert (viool solo). Doorns zong de heer Johannes Messchaert da aria „R°!igios i", van Stradella, en speelde de heer Joseph Ho Iman de aria voor violoncel sob van J. S. Bach. De heer Lomaü 3peelde verder een stuk van A!ex Guilmarit en het „Criora3 Magnus Hosanuah" van Dubois, de heer Wolff de „Andante" van Men¬ delssohn en de heer Hollman de «Rê erie" van 8cbuman, terwyl de heer Messchaert twa9 aria's van HSudel zong, een nit het „Dettiuger Te D am" en een uit «Sa3anna." De muziek klonk zeer schoon in de groote oude kerk. Men zou nauwelijks kunnen zeggen wat het meest roem verdiende, h t heerlijke orgelspel van den heer L >hman, de forscha stem van den heer Messchaert, voor wien zelfs deze groote ruimte niet te veel scheen en die, niettegenstaande hy pas over zee was gekomen, even frisch en krachtig zong alsof hij eenige dagen te voren ru3t had genoten, of het heerlijk geluid dat de heeren Holloan en Wolf! aan hunne instrumenten wis¬ ten ta ontlokken. Men moest zich geweld aandoen om goene teekeneuen vau bijval te geveu, d e natsarlijk in de kerk niet op h inne plaats waren. Dat iedereen welvoldaan huiswaarts keerde behoeft nauwelijks ge zegd te worden, evenmin dat de gezant namens alle tegeuwoordigen sprak, toen hij den welwilienden mede werkers voor hnnne belangelooze diensten voor het goede doel harteiyk dank zegde. Laat ons hopen, dat by het opmaken der rekening zal blyken, dat het concert eene fl ake som ten bate van het Koning Willem Fonds heeft opgebracht, dit zou zeker het hoogste loon zijn voor de medewerkers en niet het minst voor den predikant, ds. A. D. Adama •an Scheltema, en voor den kerkeraad, die zich voor bat welslagen van dit concert zoovele moeiten en ' osten getroost hebben Kaapitml. 22 April. Sir Henry Loch, Gou¬ verneur der K v>pkolonie, heeft den heer Krüg r, Presi dent van de Transvaal, het volgend telegram gezon ien : „Der Regeering van H. M. zijne geruchten ter oore gekomen, volgens welke het plan bestaat van een zrogenaamden Bieten rek van Transvaal naar Masho n.aland en de vestiging eener Republiek op dat gr,snd gebied. De Regeeriag brer-gt ter kennis van Uwe Exc. dat zy dezen „trek" zou bssehouwen nis eene daad van vijandelijkheid jegens de Koningin. Zij vraagt de onmiddelybe verzekering der loyale medewerking van Transvaal, krachtens de Conventie van Swaziland." Da heer Krtlger antwoordde, dat hij den „Boeren trek" heeft tegengehouden en de vermoedelyke aan- ieggers dezer onderneming by zich heeft ontboden. De Regeering, zeide hy verder, erkent ten volle bare ver pliebtingen. Ztaiië. Kkome, 2,3 April. Op vier kilometers van de stad heeft eene hniakroit ontploffing plaats gevonden. Men verneemt, dat 120 personen gekwest zijn. 1:5 5 IN' IVEAf E A IV ï >. — Op de visscherij in de Oosterschelde van den heer La Fontyn is de eerste ansjovis gevangen. — Door de arrondissement* rechtbank te Arnhem is M. A. v. Q., huisvrouw van P. J. T. te Doesburg, thaus in hechtenis ter zake van diefstal van een trommel (waarin effecten, geld enz.), toebeboorenda, aau mevr. L geb. v. O aldaar, veroordeeld tot 2 jaren gevangenis¬ straf. — Door het provinciaal bestuur van Noord Holland is heden bij enkele inschrijving aanbesteed: De uit voering van baggerwerk in het Noordzee Kanaal be oosten de Noordzeesluizen te IJmuilen. (Raming / 5760.) Minste inschrijver de heeren A Volker As. en P. A. Bos te Sliedrecut, voor / 6235. — Hit bes:uur der Kiesvereeniging «Amsterdam" te Amsterdam heeft aan de Tweede Kamer het ver- z )ek gericht da legerwet niet goed te beuren, omdat de plaatsvervanging daarin al chts ten halve wordt opgeruimd en vooral omdat er eene verzwaring van lasten aan wordt toegevoegd, waarvan de noodzake lijkheid niet in de volksovertuiging is doorgedrongen; — wat nog meer zon blijken als het kiesrecht werd verleend aau dat deel der natie, hetwelk daarvan ten onrechte veistoken blijft. Ooslhni/en, 24 April, la eene gisteravond gehouden vergsderin: van de lib. Kiesvereenigiug «Burgerplicht" alhier werd besloten, zich aan te s.uiten by de Centrale Kï svereeniging in 't hoofd kiesdistrict «Hoorn". — Tit kandidaat voor het lidmaatschap der Tweode Kamer werd met 14 van de 27 stemmen gesteld het aftredend lid, de H er Mr. W. K B iron v. D dem. Daarna hield de Voorzitter van «Burgerplicht," de Heer Dr. Merz, eene bespreking over het «Socialisme". In zyue inleiding wees Spr. er op, dat wij reeds 300 jaar v. Chr. een voorbeeld in de geschiedenis vinden, van wat men zou k innen noemen : een' Socialistischen' Staat n. 1. in Sparta, by de wetgeving van Lycnrgns. Luier h o t men in 't klein voorbeelden daarvan gehad o. a. ook in A~. erika, doch die stelsels zijn alle in den loop der tijden opgelost. In de laatste eeuw wordt er evenwel weer meer op deu socialisti soben trommel geroffeld. Spr haalt als bewijs daarvan aan : de revoluties van 1789 en van da 19e eeuw, die alle een' aaovaabelijken staat van ordeloosheid voortbrachten. Zoo totzy onderwerp genadord zijnde, zet Spr. zijn rede voort aan de hand van 't social, program. Volgens dat program m-ig ééa slechts eigendom bezittec, is er slechts éé i kapitalist, één werkgever en die ééa is : de „Gemeenschap" of de «Staat." Wat noemt het socialisme een kapitalist? Spr wijst er op, dat vele zich noemende socialisten hiervan eene geheel verkeerde voorstelling hebben. Het socialisme maakt onderscheid tusscheo het bezit van allerlei zaken, dia de mensch voor eigen gebruik noodig heeft en zulke, die heen vruchten, winst of rente aanbrengen. Dki dar laatsts soort vat men samen onder den naam van kapitaal en ieder, die dus een productief eigendom bezit, is in 't oog van 't socia¬ lisme een kapitalist. Eu dat kapitaal moet aan den Staat komen, want een „kapitn ist" heorscht door de prodnetieviteit zijner eigendomm n, hy kan voorwaar den aau den arbeid stellen en beheerscht dm 't onderdrukte deel: de arbeidende klasse, de „loonslaven." Spr. vraagt: Is die stelling uitvoerbaar? E; de soc. dem. wil ons overtuigen, door te wyzen op vele gevallen, w.iarin de Staat reeds de ondernemer is geworden, wanneer particulieren te kort schieten, als b. v. in de posterij, postspaarbank, staatsscholen, enz. Doch, is dat stelsel dus tot op zekere hoogte uit te voeren, iu vele opzichten is 't naar Spr.'s inzien onuitvoerbaar, wat aangetoond wordt o. a. ook nit de on nogelykheid, om zich meester te maken van onstof feiijke kapitalen, als genie en watenschap. — De social, staat wil den arbeid vergoeden in „bons," welke ieder ontvangt naar zijne redelijker wijze gevo3lde behoefte, om ze in de staatsmagazijnen tegen spijs, kleeren of meubelen te kunnen inruilen. Maar hoe uit te maken, vraagt Spr., walke behoeften iemand heeft? Dat zou tot veel geharrewar aanleiding geven. Het Socialismé Wil de tegenwoordige particuliere bezittingen „onteigweu." Naar Spr.'s oordeel zou 't niet zijn onteigenen, maar wel degelijk ontnemen Eu zal de wet van den arbeid, vraag en aanbod in den social.1, staat zoo goed bestaan als in den bnidigen ? Spr. betwijfelt hel. Op 't papier belooft het soc. z. i. veel, maar in de praktijk zouden wij er veel teleur stelliugen van ondervinden. Toch veroordeelt Spr. 't socialisme niet geheel; er zit ook wel goeds in! Maar verzacht niet de tegenwoordige maatschappij al veel het lijden van de menschheid ? Spr. meent van „ja" en wijst op de vele vereenigingen, liefdadige instellingen, euz. ten .behoeve van den werkman. In Engeland is 't santal armlastigen in de laatste jaren merkelijk verminderd en de sterftestatistiek vooruit gegaan van 29 op 21 p. 1000 zielen, een bewijs volgens Spr. voor de toenemando welvaart van de arbeidende klasse. Met eene opwekking, om 't goede, dat in 't soc. schuilt, op te sporen en in praktijk te brengen, be sluit Spr. zijne rede. — Van de gelegenheid tot debat werd gebruik gemaakt door den Heer van Twisk (geen soc. dem.) H. 1. S. te Warder, die in eene keurige improvisatie wees op de z. i. al te donkere beschouwing, die inleider van vele zaken had gegeven cd de onrechtvaardige han¬ deling, om alles op de schouders der soc. te werpen. Had 't volk in 1789 niet veel reden tot ontevreden¬ heid ? En plakken wy niet nog de vruchten dier revolutie ? Spr. roeent, dat inleider ook te weinig nadrnk heeft gelegd en te weinig 't verschil in 'toog iieeft doen springen tusschen 't praktisch en 't weten- schappelyk socialisme. Wat den toes'and der arbeiders betreft, dez? is nog verre van rooskleurig: duizenden kunnen geen werk vinden, ai willen zij arbeiden. Wy moeten streven naar een staat, waarin de toestand van den werkman verbetert, hetzij 't dan een social, staat zij of niet. En mogen de sterftestatistiekeo gnns'iger cyters iu de laatste jaren aanwijzen, Spr. betwijfelt, of we daaruit meerdere welvaart van den arbeider af mogen leiden, maar meent veeleer, dat wij die hebben te danken aan den vooruitgang, die de geneeskunde met reuzenschreden heeft gemaakt. N: repliek van den inleid ?r wordt de vergadering gesloteD, nadat dank was gebracht door den Voorzitter aao het Kamerlid, deu H ier van D i lem, die tijdens de lesing de vergad ring met zyne tegenwoordigheid had vereerd. Ylttardinge», 22 April. Met goed gevolg werd heden te water gelaten het door de scheeps bouwmeesters Gebrs. van der Windt gebouwds log gersebip Aria en Fr «is, gebouwd voor rekening van den heer R. Ommering Az. Het schip is bestemd voor de haring en beugvisscherij en zal gevoerd worden door schipper A Schriel. He Slaatwchappfj van H el Sadighsid. Ouder de M i itschappijeu in Nederland die de alge¬ meene sympathie en medewerking en ondersteuning verdienen, bekieedt voorzeker de Maatschappy van Weldadigheid eene voorname plaats. Wij voldoen daarom gaarne aan het verzoek, eene dezer dagen door commissarissen aan hunne land genooton gerichte circulaire ook door middel van ons blad ter algemeene kennis te brengen. D i cireulaire is van den volgenden iuhoud. Het is nu ongeveer zeven jaren geleden, dat de g-ldeigke toestand, waarin de Mntachappij van Wel dadighaid toenmaals verkeerde, ons tot het honden eener algemeene collecte in den lande noodzaakte. De directe aanleiding bestond destijds in het over¬ lijden van H. X. H. Prinses Marianne der Neder¬ landen, de edele Vorstin, tegenover wie de Maat¬ schappij zulke groote verplichtingen heeft en die haar vele jaren lang zoo ruimschoots steunde. De uitslag van de collecte beschaamde onze goede verwachtingen niet. Ru m / 55 000 werd aan giften ontvangen, terwijl 825 nieuwe leden zich aanmeldden. Door deze nitkomst werden wij in staat gesteld, den dienst in de Kiloniëu, tot op dit oogenblik naar behooren te doen vervullen en kunnen wij zelfs op deze laatste jaren, ala op een tijdperk van ontwikkeling voor de Maatschappij terugzien. Van deze ontwikkeling getuigen de drie in dat tijdperk opgerichte vakscholen voor Tuinbouw, Bosch bouw en Landbouw, welker stichting voornamelijk te danken is aan de: edelen weldoener der Maat¬ schappy, ons eerelid den heer F. H. L. van Swieten ea voor twee van welke ons een regeeriDgssubsidie is toegekend. Van die ontwikkeling getuigt ook de aanzienlijke uitbreHing aan de mundenmakerij gegeven, welke meer en meer een tak van kunst nijverheid werd en als eene ambachtsschool kan worden beschouwd, waarop thans aan 45 jongelieden onderwijs in dezen tak van nyverheid wordt gegeven. Daarvan getuigen ook de onlange tot stand gekomen leerschool voor het boekdrnkkersvak te Steenwyk, en de belangrijke aanleg van bosschen, ongetwijfeld de beste gelegenheid tot werkverschaffing in de winter¬ maanden. Ook op het gebied van armenzorg, het eigenlijke terrein dat tot den werkkring der Maatschappy be¬ hoort, zyo die zeven jaren niet on vruchtbaar geweest; de aanvragen tot plaatsing van nieuwe gezinnen, gedurende geruimen tijd uiterst gering, zijn in de laatste jaren aanzienlijk vermeerderd, zoodat thans tal van verarmde gezinnen de koloniën hebben bevolkt en nog verscheiden andere op plaatsing wachten,