Tekstweergave van EC_1886_01_06_0002

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
ten wor< j: _ j ,1* - ""taw* llVO-fi»- 00 zi" dij d te Bov' B Stt Enge Gokf zs • ÖI mil inh onv trekken wij onze nieuwe planten uit België dat geene koloniën heeft, en uit Engeland, dat ze ons met goud laat betalen. Men heelt den wensch uitgesproken, dat de Maatschappij die taak op zich zou neinen De Maatschappij zal misschien kunnen helpen, maar zij behoeft in 'deze zaak, de hulp der belangheb¬ benden, daar als Handelsonderneming de zaak niet op haren weg ligt. De bloemisterij is ook het bedrijf, dat de on¬ derwerpen levert voor de plantkunde, de weten¬ schap, die geschreven staat- aan het hoofd der Maatschappij, die misschien het meest loonend is van alle natuurwetenschappen, want zij leert de natuur en de voeding^der planten, en geeft dus aan den tuinbouw de voorschriften, die zij zoo zeer behoeft. Al die bedrijven, welke ik niet heb opgenoemd en nog vele onderdeelen daarvan, vragen de voor¬ lichting der Maatschappij, leder die lid wordt, verlangt, dat wij zijne belangen bevorderen. Daar¬ toe staan ons vele middelen ten dienste. Ik zal ze niet opnoemen. Het hoofdbestuur moet niet regeeren, het verlangt slechts voor te gaan op den weg, die door de^afdeelingen^en de, belang¬ hebbenden wordt aangewezen. Het is om die middelen te beramen, dat wij heden zijn vergaderd.*Ik stel echter niet voor, al die gegevens tegelijk te behandelen, die als het einddoel der Maatschappij moeten worden beschouwd, maatvals practische mannen eerst de hand te slaan aan hetgeen voor de band ligt om te doen. Indien men voel voor voet voortgaat op den weg, die voorgons ligt, indien men met geluk mag werken, dan weet men niet hoe ver men wel kan gaan om dat einddoel nabij te komen." Wij hopen van ganscher harte, dat 1886 in dit opzicht voor de Maatschappij een goed jaar moge zijn, en dat ook hare Enkhuizer Aldeeling in den loop daarvan in bloei moge toenemen. een en i gera« werd geslaf naar ' pleeg daar aan vijft brac ho tof uit teei. Dicht voerende oogen w doen klo allema' * maar i ons 't ons vai in ons < ereis de deren d- van twa. gen; d „gezegei opgewon en verwi met hun schieten jaar, dan hij slot v en bij^'t dat ze 'n voor 't " wordt oi \Vant als Drooglegging der Zuiderzee _et 4 dezer werd in het gebouw der Maatschappij voor den e£ Werkenden Stand te Amsterdam de vergadering gehou- r den van afgevaardigden van provinciale , gemeente- en waterschapsbesturen, handel-, scheepvaart- en landbouw corporatiën, ter bespreking der afsluiting en droog¬ legging der Zuiderzee. De lieeren Buma en Van Diggelen, die de vergade¬ ring leidden, hadden reeds vooraf, ter bevordering van een geregelde bespreking en geleidelijke behan deling der zaak, eenige voorstellen ontwerpen, welke op het volgende neerkomen. „De vergadering besluite : lo, dat er een vereeniging worde opgericht, die ten doel heeft: het doen instellen van een volledig en grondigjftechnischjen financieel) onderzoek naar de wijze waarop en de middelen waardoor een afsluiting fmede ter voorbereiding eener latere geleidelijke droog legging) van de geheele Zuiderzee, de Wadden en de Lauwerzee, wensehelijk en uitvoerbaar is; 2o, dat de kosten van dit onderzoek zullen worden gedragen door die vereeniging: 3o. dat tot deze vereeniging alle belanghebbende en belangstellende corporatiën en personen, volgens regelen daaromtrent vast te stellen, zullen kunnen toetreden ; 4o. dat aan een commissie, bestaande uit een vr: ruim aantal leden — vóór het einde der vergadering ujthaar midden te (benoemen — worden opgedragen "orloopige werkzaamheden, die aan de defini- A. hUJ)prjcjitjrig der vereeniging moeten voorafgaan , tartoe in de eerste plaats behooren: a. het ont- j, in en vaststellen der statuten, die de grondsla- Ue V1 den werkkring, de financieele middelen en de maniere regelen der vereeniging zullen aauwijzen ; b. Eft't op di« grondslagen bevorderen van de toetreding; d-= Praatjes en Indrukken van JODOCUS NERGEN8TÜ1S. Tweede Honderdtal. LXXXIII. Ziezoo, nou de Nieuwjaarsdag en de Nieuwjaars- drukte weer voorbij is en we al weer 'n partij dagen van '86 afgeknepen hebben, kunnen we weer es op ons dooie gemak met mekaar keuvelen. Och, ja, waf 'n drukte geeft zoo'n Nieuwjaarsdag toch, hé ? Een mensch wordt letterlijk overstroomd dow wenschenen heilbeden. Soms zoo aandoenlijk, dat je oogen ervan overloopen zonden. En nou vraag ik niet, hoeveel daarvan vervuld zullen worden: want dat staat niet in 's menschen hand, zoo min as in z'n verstand; was dat wel 't geval, dan wist ik secuur, dat er geen ongelukkig mensch was; dat alle reden verviel om deze aarde 'n tranendal te noemen ; dat we ons kon¬ den voor8tellen in den hemel te zijn. at vervuld worden van die weüschen praten 0ar niet langer. Ik zou alleen ereis alle- ig willen weten, hoeveel van die wenschen c. het aan 's Konings goedkeuring onderwerpen der statuten; 5o. dat dezelfde commissie als bestuur der vereeni¬ ging zal optreden, alsdan, zuodra het benoodigde ka¬ pitaal is toegezegd, met de leiding van het onuerzoek beiast wordt en verslag van den stand der zaak geeft ot een algemeens vergadering belegt, zoodra en zoo dikwijls het dit uoodig en wensehelijk oordeelt." Ter toelichting werd daarbij o. a gezegd, dat het doel der vergadering was, tot hiertoe verspreide krach¬ ten te vereenen, terwijl het doel der Vereeniging is door samenwerking te bereiken, wat tot dusverre door enkelen vruchteloos is beproefd, ul. bet verkrijgen van een deugdelijk avantprojekl van het geheel en bet op dien grondslag bevorderen eener sedert lang ge wensehte uitvoering. De kosten dezer voorbereidende werkzaam heden worden op / 30.000 geraamd. De samenstelling der vergadering laat niet toe dat zij zelve zich dadelijk als vereeniging constitueert, omdat vele algevaardigden van corporatiën en bestu¬ ren geen bepaald mandaat hebben en zich mitsdien in hunne qualiteit niet kunnen verbinden. Het ligt in den aard der zaak, dat de in de voor stellen bedoelde commissie (later bestuur) steeds ge¬ legenheid zal zoeken de leden van hare werkzaamheden en den stand der zaak zooveel mogelijk op de hoogte te houden, hetzij door toezending van een verslag, hetzij door liet bijeenroepen eener aigemeene vergadering waarvoor echter geene bepaalde termijn kan worden gesteld. Een verslag toch van eenigszius belangrijken inhoud is niet zoo dadelijk te wachten. In het gunstigste geval immers kunnen b. v. niet vóór Juli a. s. beslissingen omtrent de te verleenen bijdragen bij de Provinciale Staten vallen en dit nog alleen maar, als op tijdige voorbereiding van de zijde van Gedeputeerde Staten mag gerekend worden. Ook andere lichamen zullen met hunne begrootingen enz. moeten te rade gaan. De heer Buma opent de vergadering te 1.30 en zegt nagenoeg het volgende . lis heet u allen recht hartelijk welkom op deze bijeenkomst, wier doel u bekeud is uit de circulaires va.' Aug. en Dec. a. p., nl. het afsluiten en droog- leggen van de Zuiderzee. Er is een vijand op onze kusten, die vrij spel heelt om door te dringen tot het hart van Nederland en wel de Noordzee, die, zich met de stroomen van de Zuiderzee vereeuigende, de kusten teistert en ouze rivieren dikwijls tot groot na deel buiten hare oevers doet treden, wat mede dikwijls aanleiding gaf tot groote ongelukken. Wij roemen dikwijls op de daden onzer voorvaderen, maar ons wordt wel eens verweten dat wij teren op dien roem, en hun moed, energie, ondernemingsgeest en wilskracht hebben verloren ; die beschuldiging wordt heden gelogenstraft. Gij hebt u voorgenomen bedoel den vijand buiten de grenzen te houden, zijne macht te fnuiken. Wij willen een vruchtbaar grondgebied van twee provincieu veroveren en daarmede ons va derland vergrooten. Wij willen niet alleen voortgaan op het voetspoor onzer voorvaderen, maar ook de kroon zetten op hun werk. Spr. boopt dat alle aan wezigen nog den tijd mogen beleven waarop de eerste steen aan de eerste sluis worde gelegd. Het denkbeeld van de droogmaking der Zuiderzee, zei de heer Buma, is niet nieuw. De heeren Klop¬ penburg en Faddegon gaven in 1848 in een brochure het eerste denkbeeld aan. In 1865 werd het 't eerst in project gebracht en in 1877 werd het plan van den ingenieur Stieltjes onder min. Heemskerk tot ontwerp vau wet verheven. De ontwerpen verschilden echter van elkander en deze verschillen worden door den spreker aangetoond. Het bleek o. a. dat de uit monding van de IJsel niet mocht worden binnen sloten en dat de gronden der Zuiderzee op verschil¬ lende plaatsen aanmerkelijk in waarde velschilden üp dit oogenblik meent men van deze grootsche onderneming als 't ware een volkszaak te moeten maken. Het bedoelde onderzoek berust hoofdzakelijk op 't volgende. Wat de afsluiting betreft is hot punt van de uitmonding van den IJsel buiten de afsluiting door allen als noodzakelijk aangenomen. lJe wijze van afsluiting kan alleen in algemeenen zin wordeu aangegeven. Een kostenberekening ón van Ue afslui¬ ting en van de noodige werken, is nog niet te maken maar zij wegen misschien op tegen de onderhouds. kosten van 350,000 strekkende meters zeeweringen- Wat de mindere qualiteit van de noordelijke gron den aangaat, dit is nog door geen speciaal onderzoek aangetoond, ja zelfs is reeds het tegenovergestelde in sommige gevallen gebleken. Toch zal de waarde van den grondaard ook in het noordelijke deel nauwkeurig moeten worden aangetoond. Vooral moet worden gelet op den goeden wateraf¬ voer van den Zuiderzeepolder, en om deze en om andere redenen in een partieele drooglegging wen¬ sehelijk. De landaanwinst zal niet minder bedragen dan 500 000 hectaren of ongeveer twee provinciën. Bij dit groote voordeel moet men ook dat rekenen,'t welk gelegen is in, liet tenietdoen der gevaren en n'adeelen van den tegenwoordigen toestand. Het is een feit, dat de bodem der Zuiderzee zeer rijk is ; dien bodem missen wij niet alleen, maar zelfs kost de tegenwoordige toestand jaarlijks groote som men aan tegenweringen; vooral in de laatste jaren zijn daaraan millioenen besteed, en bij eiken storm ondervinden de omliggende provinciën de nadeelen van een zoo gevaarlijken nabuur. Een enkele doorbraak of grondverschuiving kan ons geheele land met de groot¬ ste gevaren bedreigen. Wij kennen onzen vijand, hij heeft ons zware offers gekost. Tegen hem kunnen we door wetenschap en machines veel meer doen dan onze voorouders. We kunnen; of we al of niet willen, zal deze vergadering beslissen. (Applaus.) er van is, dat de vrije waterverbinding met de Noordzee er bij ter sprake is gebracht. Veel heeft de Regeering tot das verre ten gunste der zaak niet gedaan. De meeste ingebrachte plannen, evenals dat van den neer Buma, werden door haar niet ondersteund : daarom vond de heer B. de vrijheid tot bijeenrooping dezer vergadering. Immers reeds in 1849 zei de beer issenng in de Gids. dat de droogmaking der Zui¬ derzee een volkszaak moest zijn. oprecht gemeend geweest zijn. Me dunkt, as ik de menschen ten minste 'n beetje ken, dat het meermalen gebeurd zal wezen, toen Jan tegen Piet zei : »Ik wenseh je veel zegen in 't Nieuwe jaar 1" dat ie er in z'n hart bijvoegde : "Maar ik hoop, dat 86 het miserabel ate jaar van je leven mag zyn I" En nou zal licht iemand me toevoegen: "Dook, wat ben je nou toch allemachtig zwartgallig en wat denk je toch naar slecht over je evenmensch !" Maar ik antwoord hem dan : „Ik zou God danken, as ik me vergiste; maar ik weet al te best, hoe de menschen zijn, boe ze veinzen en draaien, hoe ze zich maskeren, om tijdelijk gewin en voordeel, ot andere redenen !u Ik heb grond om te meenen, dat er bij al die wenschen heel veel lak zal geweest zijn. Zullen we daarom er toe overgaan om die gewoonte op den Nieuwjaarsdag af te schaffen ? Daar zou ik me s erk tegen aankan¬ ten, en de mode om elkaar het compliment van den dag te brengen (of te laten brengen ?) acht ik om vele redenen 'n goede gewoonte. Alleen vond ik het al heel erg ongelukkig, dat die dag algemeen gebruikt wordt om 'n bedeltocht te houden, dat de ware of vermeende ai me van Jen wensch: »Een gezegend Nieuwjaar!" gebruik maakt, om 'n aanval te doen op den buide; an z'n meer bedeelden medemensch. Zoodoende zal 't, vallicht gebeuren, dat hij, die de meeste centen geef De heer Hettinga, burgemeester van Oldebroek wensehte hierna ook de zaak in algemeenen zin té bespreken eu aan te toonen dat de uitvoering van het grootsche plan thans tijdig, doelmatig, noodzakelijk en uitvoerbaar is. Vooral de tegenwoordige economische toestanden maken de uitvoering thans tijdig. De rentestandaard is laag en de kapitalen in ons rijke land dus te over: loonen zijn laa;', even als de benoodigde grondstoffen. Men zal genoegzaam kapitaal kunnen krijsen voor deze onderneming die veel winstgevender zal zijn dan Amei ikaansche sporen. De uitvoering is ook doelmatig, omdat men met veel minder kosten dan tot dusverre de omliggende landen voor overstrooming vrijwaart. Ook is de droogmaking der Zuiderzee noodzakelijk om tegemoet te komen aan de groote vraag naar werk^ want door deze onderneming kan men velen langen tijd arbeid geveu. Spr. verklaarde zich hierbij te<"en het inmengen van vreemde werklieden. Ook vele industrieeieri, vervolgde hij, hebben bij de droogmaking belang. Voor handel, scheepvaart en fabrieks nijverheid heeft de uitvoering dus vrel voor; en in de tegenwoordige tijden is het werk inderdaad ook uitvoerbaar ; dat getuigen de doorgravingen der land engten van Suëz en Panama. De heer Van Diggelen, hierop het woord verkrij gende, zeide, dat het bijeenroepen dezer vergadering werd gewettigd door de innige overtuiging dat hier een goede, wenschelijke en hoogst noodzakelijke zaak wordt voorgestaan. De strekking der door spr. en den heer Barna gedane voorstellen is, de uitvoêrin» van het werk grondig voor te bereiden. Geen ge deelte, maar het geheel : niet in het belang van enkelen, maar in het algemeen belang dient het ook te worden uitgevoerd. Onze natie zou er in alle opzichten door winnen; spr. wil de vergadering niet vervelen met tal van cijfers aan te voeren, maar toch wensehte hij den aanwezigen de kaarten te doen zien, door den luit. ter zee le kl. Van Rijn, in 1844—-46 op last van den toenmaligen Minister bewerkt, waarop alle peilingen zijn aangegeven. Ook had spr. de door zijn vader gemaakte kaarten en projecten medegebracht. Door deze en andere kaarten meende spr. geuoegzaam de geschiedenis der zaak te kunnen duidelijk maken. De onderneming heeft reeds drie phasen'doorleefd, waarvan de tweede in strijd was met het algemeen belang, omdat het noordelijkste deel van ons land geheel onbeschermd liggen bleef. Bij de derde phase komt weder, ais bij de eerste, het algemeen belang op den voorgrond, en het nieuwe ook den voornaamsten, den besten wensch krijgt. Hier zou 't dus worden: «om der wille van de smeer 1" enz. Ga maar es na, wat gebeurt. Op den lsten Januari en nog dagen daarna wordt je deur plat geloopen, door burgers en'vreemdelingen, ware armen en lui, die 't meenen te zijn en slokoppen en schrapers, die liefst al¬ les willen hebben. Je kunt letterlijk an de deur blijven staan. Eerst komt Vader en dan Moeder en dan de oudste zoou en vervolgens de dito dochter en zoo gaat 't door, 't heele huisgezin langs »'k wensch je veul zegen in 't Nijjeer!" kliekt je tegemoet. En as je dan zegt: „Ik wensch het je ook !" of je geeft te weinig naar den zin van hem. die zooveel belang stelt in je lot, dan hoor je; „Verr,. voor mijn part!" Daar gaat dan alle zegen heen, 't Slot van mijn overwegingen is dus, dat de overheid dat nieuwjaarweu8chen voor goed verbieden moest. „Maar nou sla je door, Dook!" hoor ik je zeggen,; "dat wordt immers bijna overal verboden?" Precies, amice, daar wou ik je juist hebben, 't Nieuwjaarwenschen wordt verboden en omdat de goeie menschen toch willen, dat de arme 'n blijden dag! heelt op den eersten van 't jaar geven, ze hen 'u Nieuwiaarsg-ive. 'N edel denkbeeld, voorwaar! Doch ik zeg, dat de bedeelden er even goed op uit gaan en 'n dubbele portie zien te krijgen, is 't niet in de- Hierua werden de bovengemelde voorstellen in be handeling genomen; vooraf deelde de heer . Buma mede, dat elf ontwerpers van het plan dezer "verga dering tegenwoordig waren. Buitendien hadden 6 Provinciale besturen,(Noordholland, Friesland, Drente, Overijssel, Gelderland en Utrecht), 50 gemeentebestu¬ ren, 14 waterschapsbesturen en 15 corporatiën van- handel, scheepvaart en landbouw afgevaardigden ge¬ zonden. De heer Kingtna, van de Ged. Staten van Friesl en een lid van dezelfde Staten van Gelderland, tuigden hun sympathie voor die zaak, met die restrii dat zij tegenover de oprichting der vereeniging v schen vrij te zijn. Deventer betuigde zijn instemming alleen in 't val de vereeniging een werkelijk nationale zou zijn, terwijl de heer A. C. YVertbeim er tegen waarschuw' de, dat men in deze zaak te _veel in bijzonderheden trad. Het is. een bezwaar ten opzichte van het voor¬ stel, dat men gaat overwegen of al of niet partieele drooglegging wensehelijk is. Wat dit voorstel zelf betrof, was spr. er voor dat de op te richten vereeni¬ ging eene leening voor het onderzoek uitschreef, maar dan was het wensehelijk, dat elk als individu, niet als vertegenwoordiger van eene of andere corporatie toetrad, en dat zouden dan zeker „velen zijn.' De heer Tromp vond, in tegenstelling met den heer Wertheim, dat zeer goed later corporatiën zouden kunne, toetre-' den. Hoofdzaak is, dat de vereeniging^worde j opge¬ richt: terwijl,eent lid van Ged. Staten van4Ütreeht mededeelde, dat zijn opdracht om de vergadering bij te wonen zeer beperkt was. Zijn college il. wensehte zich zijn vrijheid van handelen tón opzichte dezer zaak geheel voor te behouden. Hetzelfde werd ook door de afgevaardigden van eenige andere corporatiën gezegd Hierop(antwoordda de lieer Van Diggelen, dat men de moeielijkheid vooruit heeft gezien oui afge-aardb- den hier te vereenigen die als zoodanig een zouden bezitten. Elkeen blijft vrij, zonder dat zijn stem bindend is Fn r tiet lieïia.ó*' hij vertegenwoordigt. De lieer Breebaart van Winkel is voor de oprfcnii.,b eener vereeniging, maar iij den zin door den heer Werl heim aangegeven, nl. dat ieder individu or ||d van ka worden, eu de kosten worden gedragen door de Hoog Regeering terwijl de afgevaardigde van do gemeen! Oldebroek verklaart, dat zijne gemeente nu reec f 50 ten bate vau het ouderzeek wenscht u storti en voorstelt, dat ieder der aanwezigen er / 10 vo stort, waarop de voorziUer zei, dat de financiee quaestie eerst later aan de orde komt. _ De drie eerste voorsteilen werden d.- kander, bij acclamatie aangenomen. |k Nu punt\4(aan de orde is, stelt dt v woudt, Gedeputeerde van Noordhollana . , commissie nist uit zoovele petsonen te doèï.niea. ' Hij geeft aan de vergadering in bedenking, \Jnz- de leden van het^tegenwoordige comité te doen noemen. Dit zijn, als uw verslaggever 't wel heeft, at heeren Buma er Van Diggelen, Jb. Duijvis, Ruijter Zijlker, Humalda van Eijsinga, Thiebout, Van Swin- deren, Cremer, Tak van Poortvliet, O. Donker en mr /an Heeckeren van Keil. De heer Van Swinderen maakt de opmerking, dat niet allen die hun naam hebben, geleend voor de fc jeenroeping dezer vergadering, in de mogelijkheid zjn persoonlijk^mede te werken aan de taak die der oommissie wacht, terwijl door den heer vau Diggelei wordt toegelicht, waarom het co¬ mité de commiss.e zoo gioot wenscht. De heer A. C. Wertheim, het amendement Westerwoudt steunende, wenseht aan de commissie vrijheid te geven, tot zelfde dan in 'n naburige gemeente of gemeenten, ] „Maar de politie dan ?" vraag je. : Daar heb ik je juist te pakken. De politie doet ; niemendal en kan niemendal doen. Ik laat daar de j vraag of ze 't Nieuwjaarwenschen verbieden kan j maar gesteld dat zij 't kan, dan vraag ik : „Wat helpt dat verbod als de burgerij tegenwerkt en den vrarast. I beschermt en doet of 't heele verbod niet bestaagen j Ik zal je daarvan staaltjes vertellen, mij meegedec. door lui, die vertrouwen verdieuen. In verschillende' i gemeenten werd 't wenschen verboden. De politie'ag op haar ber. Stroomen uit stad en lande kwamen ; maar wat moest de politie — die toch ook afhanke' lijk is — beginnen tegen al die lui, toen de raadsle den, die zelf het besluit tot wering aangeprezen en aangenomen hadden, voorgingen met het uit leelen van centen eu dubbeltjes? Zie je, dat is: „Hoor naar' mijn woorden en zie niet naar m'n daden !" Doe' daar wordt de politie de dupe van en 't dient niet ot de achting voor overheid of politie te bevorderen, - t kwaad uit de wereld te helpen. Op die manier kunnen we voortaan wel vrij 'n offer te werpen op 't ai'aar der Nieuwjaars-liefdadigheid. Ik zeg dus ; Helpt 't nu niet meer, Misschien 'nvolgendenkeer 1"