Tekstweergave van EC_1855_04_14_0005

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
■% ZEGELEN *4ffihÊ&* •Ca \ •$ i »« beliooreiule J>i.j liet NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD voor de stad ENKHUIZEN ex OMSTREKEN, v*\ IT April 185S. BRIEF aan een MEDE-AFSCHAFFER over »HET VOLKS¬ GELUK EN DE AFSCHAFFINGSVRIENDEN." (Enkh. Courant No. 11.) liet doet mij leed dal gij mij het trouwens onbekende No. van de Grondwet, waaruit eenige gedeelten ons en ve¬ len met ons in de Enkh, Ct. zijn medegedeeld, niet hebt kunnen bezorgen. Wij zouden dan kunnen zien, of de redeneringen in dit stuk door de Grondwet alle voor kinderen van baren geest aangenomen zouden worden, dan of er veel door den berigtgever bijgedaebt zij. Reeds terstond toch pleit het niet voor een juisten blik, evenmin als voor eene zuivere dictie, welke ik anders aan de Grondwet heb hooren toekennen, te stellen »dat »de arbeider in de tegenwoordige eeuw te veel be¬ schouwd wordt als een werktuig dat men exploiteert, dat men, zoo bet geen winsten meer afwerpt, op zijde zet." Kan zoo alleen een theorist spreken, die al te veel studeert in Seneca en de Stoïcijnen, en even weinig zich bemoeit met hetgeen om hem been geschiedt, als Ar¬ chimedes deed toen Syracuse door Rome belegerd werd, — ja wat zal ik zeggen? een man, die dc oude toestan¬ den van slavernij en oogendienst wil wedervinden in zijne dagen1, — zoo iets durf ik van de rigting der Grondwet niet veronderstellen. De mannen van den vooruitgang weten toch wel, dat de filantropie van de tegenwoor¬ dige eeuw, omdat zij den mensch als een akker be¬ schouwt, hem exploiteert en zich de niet gansch on¬ vruchtbare moeite getroost, om het goede te ontwikkelen het goede te zaaijen, en het opkomende goede van hin¬ dernissen te bevrijden. Een werktuig te exploiteren (dit woord belcckent immers ontginnen?) zou nog al een on¬ begonnen werk wezen. Doch, wie, die ietwat vreemd om zich heen ziende beschouwer van onzen tijd wezen moge, of hij elders dan wel hier door zijnen donkeren bril op zijne ongelukkige eeuw nederzie, deze karakteristiek heeft u , dunkt mij, niet minder dan zijne opmerkingen [met verbazing ver¬ vuld. Gij wist) onder anderen zeker niet, dat eenige afschaffings¬ vrienden te 's Hage oordeelden, dat tot genezingvan een der erootste kwalen, die het ligchaam en de ziel van onze volks, klasse ondermijnt, (wordt dit toch van den St. Drank toe¬ gestemd?) het voldoende is,r om eenige verbodsbepalingen te stellen. Ik geloof, dat de bedoelde mannen het ook niet wisten. Wie zij toch zijn, die onzinnigen? Zouden zij het wezen, die te 'silage, gelijk het in het bewuste artikel heet, door het uitspreken van redevoeringen en liet verspreiden van tractaatjes een zekeren glans van populariteit over zich trachten te werpen? Zoeken zij het laatste langs dien weg, dan zijn zij naar het oordeel van velen die met ons meer in de menschen van hun¬ nen tijd, dan in Seneca en de Stoïcijnen, studeren, wel zeer dwaas. Jenever te schenken en fmet de jene- verflesch den gaanden en komenden man te ontvangen, zou hun eerder den roem van populariteit verschaffen, dan misbruiken te bestrijden, waaraan het volk gehecht is. Doch, nog eens, wie zijn die bekrompenen van geest en hart beide? Die te 's Hage redevoeringen uit¬ spreken, zijn er zeker velen, maar die ze hebben uit¬ gegeven nadat zij ze uitspraken, zijn waarlijk geen man¬ nen, yan wie een ander dan onze onbekende tegenstan¬ der zulke gedachten zou durven koesteren, — de Secr. Gen. van Justitie d' Engelbronner en dc Predikanten Huij- decoper en Moll! Gij staal met mij verlegen, hoe gij zulk eene qualificalic zult noemen. Laten wij er den naam maar aan geven van een oppervlakkig, uit de lucht gegrepen oordcel, op diepe onkunde gevestigd zoowel van den tijd waarin wij leven, als de zaak waarover geoordeeld wordt. Of liever, men heeft zich eens in het hoofd gezet, dal door het afschaffen van de belasting op het gemaal, het volk goedkooper brood zal eten, en wil niets anders dan die afschaffing, die het panacee voor alle volkskwalcn we¬ gen zal, als bevorderlijk tof volksgeluk beschouwen. Mei nu, de afschaffingsvrienden zijn geene staathuishoudkundi¬ gen , om de waarheid van dit beweren te beoordeelen, zij zullen zich zeker verblijden, wanneer deskundigen na kal¬ me beraadslaging, het volk van druk meenen te kunnen ontlasten, misschien zijn er onder hen, die op een in dien geest ontworpen adres, ook wel zouden willen teekenen. Doch hun, nu zij een adres inzenden, uitgegaan van Mr. A. Bogaers, ik geloof een niet-afschaffer, en onderteekend door zeer vele niet-afschaffers, hun toe te roepen «laat ons het yolk leeren , overtuigen in redelijkheid , Iaat ons ver¬ lichting, en besehaving verspreiden, laat ons vooral goed voorgaan, dan alleen is er verbetering te wachten!" 't ware dan alleen gepast, wanneer de afschaffingsvrienden hierin nalatig bleven. Mij dunkt, onder deze laatsten zal het juist gaan. als onder de voorstanders van de afschaf¬ fing der gemaalbelasling, men zal er ook wel onder vin¬ den , die in dc verbanning van den sterken drank het ee¬ nige middel stellen, om het volk tot zedelijkheid te bren¬ gen , maar ook velen, die als wortel hiervan echte gods ■ dienstigheid, — in het artikel, waarvan sprake is helaas! voorbijgezien . — aannemen en haar op verschillende we¬ gen wenschen te bevorderen. Doch dat mannen, wier na¬ men het geheele land door bekend zijn als christelijke filantropen, mannen, als W. II. Suringar. Heldring en Hofstede de Groot, in de voorste gelederen van het af- schaffingsleger staan, is nog al karakteristiek. Wat nu meer medewerking verdient, de pogingen, om de belasting op het gemaal af te schaffen, of die, om de menigvuldi¬ ge verzoekingen tot misbruik van sterken drank door de wet te beperken, (het afschaffen van de belasting op het gemaal, zal toch wel nimmer politie maatregelen overbo¬ dig maken ?) — dit komt mij voor eene nutteloozc vraag te zijn, daar het eene het andere niet buiten sluit. Eene stad heeft eens bruggen en grachten zonder leuningen, en het gevaar, dat menigeen in het water valt en verdrinkt, is niet ingebeeld, daar er zeer vele voorbeelden van zijn: welnu , bedenk een middel, dat de oogen der voorbijgan¬ gers scherper toezien, en de voeten vaster gang hebben, Mv